15-Mavzu: Nitrifikatsiya va denitrifikatsiya Umumiy ma’lumot

Kerakli jihozlar: Kolba va probirkalar S
6
N
12
O
6
K
2
NRO
4
va MgSO
4 
buyum 
oynalar, mikroskop, bakterial ilmoq
. 
Darsning maqsadi: Denitrifikatsiya jarayonining borishini hamda unda ishtirok 
etuvchi bakteriyalarni o’rganish. 
Ishning borishi: Denitrifikatsiya jarayonini o’rganish uchun denitrifikat-
siyalovchi bakteriyalarning boyitilgan kulturasini olish uchun elektiv bo’lgan Giltay 
oziqa muhitiga tuproq (yoki boshqa substrat) ekiladi. Bu oziqa muhitining tarkibiga 
natriy limon kislota, pepton, nitratlar va mineral tuzlar hamda ko’k bromtimol indikatori 

---

5 
kiradi, u mosh rangli bo’ladi. Yetti kundan so’ng Giltay oziqasi tahlil qilinadi: Giltay 
oziqa muhitidagi denitrifikatorlarning boyitilgan kulturasining tahlili.
1. Denitrifikatorlarning xarakterli o’sishi oddiy ko’z bilan kuzatiladi — parda 
borligi (tashqi ko’rinish), loyqalanish jadalligi, havo pufakchalarining borligi va oziqa 
muhiti rangining o’zgarishi. 
2. Denitrifikatsiyalovchi bakteriyalarning boyitilgan kulturasini mikroskop 
ostida ko’rish “ezilgan tomchi” tirik preparati, fiksirlangan bo’yalgan preparat 
tayyorlanadi. 
3. Nitritlarning va nitratlarning sifat reaksiyasini 38 va 39-betdagi 
nitrifikatsiya mavzusidan ko’rilsin. 
II. Denitrifikatsiyalovchi bakteriyalarning toza kulturalari: 
a) Pseudomonas stutzeri — to’g’ri, yakka 0,5-1 x 1,5-4 mkm li, qutbli 
xivchinlar yordamida haraktlanuvchi, sporasiz grammanfiy, aerob, xemoorganotrof, 
birorta eruvchan pigment hosil qilmaydigan hujayralar. 
b) Pseudomonas fluorescens — oziqa muhitiga ko’k, havorang fluoressirlovchi 
pigment ajratadi. Bular ingichka 0,6 x 1-2 mkm li to’g’ri, harakatchan (monotrixlar), 
sporasiz, xemoorganotrof tayoqchalar.