16-majburiyatlar hisobi topshiriqvariantlari Majburiyatlar turlari va ularning tavsiflari

Uzoq muddatli majburiyatlarga to`lov muddati bir yildan oshadigan majburiyatlar kiradi. Ularning qiymati foiz hisoblab yoziladigan asosiy majburiyat summasi bilan aniqlanadi. Qarz summasi to`lovlar qiymatini diskontlash yo`li bilan olingan mazkur to`lovlar qiymati korinishida aks ettiriladi. Diskontlash stavkasi inflyatsiya darajasiga, moliya bozori konyunkturasi va mazkur majburiyatni bajarmaslik ehtimoli bilan bog'liq xatar darajasiga bog'liq hamda pullarning vaqtinchalik qiymati nazariyasiga muvofiq hisob-kitob qilinadi.

7. Uzoq muddatli majburiyatlarni hisobga oluvchi sintetik va analitik schyotlar tizimi.

Uzoq muddatli majburiyatlar quyidagi sintetik schyotlarda aks ettiriladi:

7000 "Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to’lanadigan uzoq muddatli schyotlar";

7100 "Ajratilgan bo’linmalar, sho’ba va qaram xo’jalik jamiyatlariga bo’lgan uzoq muddatli qarzlar";

7200 "Kechiktirilgan uzoq muddatli majburiyatlarni hisobga oluvchi schyotlar";

7300 "Xaridor va buyurtmachilardan olingan bo’naklarni hisobga oluvchi schyotlar";

7800 "Uzoq muddatli kreditlar va qarzlarni hisobga oluvchi schyotlar";

7900 "Turli kreditorlarga bo’lgan uzoq muddatli qarzlarni hisobga oluvchi schyotlar"

Uzoq muddatli majburiyatlar quyidagi subschyotlarda aks ettiriladi:

7010 “Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to‘lanadigan schyotlar”

7020 “Berilgan veksellar”

7110 “Ajratilgan bo‘linmalarga bo‘lgan uzoq muddatli qarz”

7120 “Sho‘ba va qaram xo‘jalik jamiyatlariga bo‘lgan uzoq muddatli qarz”

7210 “Diskont (chegirma)lar ko‘rinishidagi uzoq muddatli kechiktirilgan daromadlar”

7220 “Mukofot (ustama)lar ko‘rinishidagi uzoq muddatli kechiktirilgan daromadlar”

7230 “Boshqa uzoq muddatli kechiktirilgan daromadlar”

7240 “Soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlar bo‘yicha uzoq muddatli kechiktirilgan majburiyatlar”

7250 “Vaqtinchalik farqlar bo‘yicha kechiktirilgan foyda solig‘I bo‘yicha uzoq muddatli majburiyatlar ”

7290 “Boshqa uzoq muddatli kechiktirilgan majburiyatlar”

7310 “Xaridorlar va buyurtmachilardan olingan bo‘naklar”

7810 “Uzoq muddatli bank kreditlari”

7820 “Uzoq muddatli qarzlar”

7830 “To‘lanadigan obligatsiyalar”

7840 “To‘lanadigan veksellar”

7910 “To‘lanadigan moliyaviy ijara”

7920 “Turli kreditorlarga bo‘lgan boshqa uzoq muddatli qarzlar”

8. Majburiyatlarni baholash tartibi qanday amalga oshiriladi?

Majburiyatlar qiymati uni yuzaga keltirgan xo’jalik muomalasi to’g’risidagi ma’lumotlarga asosan belgilanadi. Xo’jalik sub’ektlari tomonidan majburiyatlar qabul qilish o’rniga aktivlar sotib olinganda, majburiyatlar qiymati xarajatlar tamoyiliga muvofiq aniqlanadi va u olingan aktiv qiymatiga teng bo’ladi. 1-son BHMS «Hisob siyosati va moliyaviy hisobot»ga binoan xarid qilingan aktivlar, xizmatlar va ishlar tannarxi yoki xarid qilish qiymati majburiyatlarni baholash uchun asos bo’ladi.

9. Aktsiz solig’I va uni hisoblash tartibini keltiring.

Aksizsolig‘io‘zmohiyatigako‘ratovarbahosigakiritiluvchivaoxirgiiste'molchitomonidanto‘lanadiganegrisoliqlarningbirturidir.Aksizsolig‘iningQQSdanfarqlitomoni - ma'lumbirchegaralangan tur vaguruhdagimahsulotlarningnarxigaqo‘shiladi.O‘zbekistonRespublikasidaaksizsolig‘iqo‘shilganqiymatsolig‘ibilanbirgalikda 1992 yildajoriyetilganbo‘lib, busoliqnihuquqiytartibgasoluvchisoliqqonunchiligihujjatibo‘lib 1991 yil 15 fevraldaqabulqilingan «Korxonalar, birlashmalarvatashkilotlardanolinadigansoliqlarto‘g‘risida»giQonunhisoblanadi.

Aksizostitovarlariuchunsoliqqatortishob'ektibo’libshartnomaviy (erkin) baholarda (o’zichigaaksizsolig‘iko’shilgan) QQSsizortilgantovarlarqiymatixisoblanadi. Shu jumladanmaxsulotyetkazuvchiningxomashyosihisobgaishlabchikarilgantovarlarkiradi.

Aksizostitovarlarini natural haqsifatidayokibepulberish ham soliqqatortishoborotihisoblanadi.

Joriyto’lovlarbo’yichao’tganoyninghaqiqiysotishxajmidankelibchiqibhisoblanganaksizsoliqsummasibyudjetgaquyidagimuddatlardato’lanadi:

Joriyoyning 13 —sanasigacha — 1 o’nkunlikuchun.

Joriyoyning 23—sanasigacha — joriyoyning 2 o’nkunligiuchun.

Kelgusioyning 3 —sanasigacha — xisobotoyiningoxirgikunlariuchun.

Sotishkuni deb maxsulotniortganliginiko’rsatuvchitovarjo’natishxujjatlaridako’rsatilgankunhisoblanadi.
10. Mulk vayersoliqlariniqandayhisoblanadi

Ilgarijismoniyshaxslardanolinadigan mol-mulksolig‘i mol-mulkninginventarizatsiyaqiymatini har yilibelgilanadigansoliqstavkalarigako‘paytirganholdahisoblabchiqilaredi. Prezidentimizning 2017 yil 29 dekabrdagi «O‘zbekistonRespublikasining 2018 yilgiasosiymakroiqtisodiyko‘rsatkichlariprognozivaDavlatbyudjetiparametrlarito‘g‘risida»giqarorining 18-ilovasiga muvofiq, mulksolig‘istavkalaritasdiqlandi. Ungako‘ra, 2018 yil 1 yanvardanboshlab mol-mulkkasolinadigansoliqstavkalariuningkadastrqiymatidankelibchiqibhisoblanishibelgilandi.

Shunga muvofiq, mol-mulkningkadastrqiymatiganisbatanqo‘llaniladigansoliqstavkalari 2018 yildanboshlabquyidagichabelgilandi:
- turar joylar, kvartiralar, dalahovliqurilmalari (umumiymaydoni 200 kvadratmetrdanortig‘ibundanmustasno), boshqaimoratlar, xonalarvainshootlaruchun 0,2 foizmiqdorida;
- shaharlardajoylashgan, umumiymaydoni 200 dan 500 kvadratmetrgachabo‘lganturar joy vakvartiralarga 0,25 foizmiqdorida;
- maydoni 500 kvadratmetrdanoshiqbo‘lganturar joy vakvartiralaruchun 0,35 foizmiqdorida;
- boshqaaholipunktlaridajoylashganumumiymaydoni 200 kvadratmetrdanoshiqbo‘lganturar joy vakvartiralar, dalahovliqurilmalariuchun 0,25 foizmiqdoridabelgilandi.

Ta’kidlashlozimki, jismoniyshaxslarning mol-mulkigasolinadigansoliqnihisoblabchiqarishmaqsadida mol-mulkningkadastrqiymatikadastrhujjatlaridankelibchiqib, biroq 42 million so‘mdankambo‘lmaganmiqdordabelgilandi. Jismoniyshaxslar mol-mulkinibaholashbo‘yichaorganlarbelgilagankadastrqiymatibo‘lmasa, soliqundirishuchun Toshkent va Nukus shaharlari, shuningdek, viloyatmarkazlarida 210 million so‘m, boshqashaharlarvaqishloqjoylarda 90 million so‘mmiqdorida mol-mulkningshartliqiymatidanolinadi.

Prezidentimizning 2017 yil 29 dekabrdagi «O‘zbekistonRespublikasining 2018 yilgiasosiymakroiqtisodiyko‘rsatkichlariprognozivaDavlatbyudjetiparametrlarito‘g‘risida»giqarorining 19-ilovasiga muvofiq, yersolig‘istavkalaritasdiqlandi. Yersolig‘istavkalari 2018 yilda 1,15 baravargaindeksatsiyaqilindi. Ilovaning 7 va 8-jadvallarida keltirilganstavkalargayeruchastkalarijoylashganjoyidankelibchiqib, quyidagikoeffitsiyentlarqo‘llaniladi:

Toshkent shahriatrofida 20 kilometrradiusda — 1,30, Qoraqalpog‘istonRespublikasivaviloyatlarmarkazlariatrofida 15 kilometrradiusda — 1,20, tumanmarkazlariatrofida 10 kilometrradiusda — 1,15 vaboshqashaharlaratrofida 5 kilometrradiusda — 1,10 nitashkiletadi.

Yeruchastkalarigachabo‘lganmasofaavtomobilyo‘llaribo‘yichashaharlarvatumanmarkazlariningma’muriychegaralaridanboshlabbelgilanadi. Agar yeruchastkasiikkishaharyaqinidajoylashganbo‘lsa, shaharningyuqoriroqfunksionalvazifasigamuvofiqkeladigankoeffitsiyentqo‘llaniladi. Jismoniyshaxslargatadbirkorlikfaoliyatiuchunberilganyeruchastkalaridansoliqyuridikshaxslaruchuntasdiqlanganstavkalarbo‘yichaundiriladi.

11. Ta’sischilar oldidagi majburiyatlarni hisobga olish tartibi

Ta’sischilar oldidagi majburiyatni hisobga olish quyidagi schyotlarda aks ettiriladi:

6600 “Ta'sischilarga bo‘lgan qarz”

6610 “To‘lanadigan dividendlar”

6620 “Chiqib ketayotgan ta'sischilarga ulushlari bo‘yicha qarz”