1917 – 1920-yillar siyosiy-tarixiy geografiyasiga tavsif

O’tgan asming 70-yillari o’rtalariga kelib respublika aholisi- ning umumiy soni 13 million 778 ming kishini tashkil etib, ularning 5 million 300 mingi shaharlarda, 8 million 430 mingi esa qishloq joylarida istiqomat qilgan. Respublika aholisining 38,5 foizi shahar-Larda yashagan. Bu davrda O’zbekistonning barcha yerida oʻzbeklar (63 foizga yaqin), ruslar (13,6 foiz asosan shaharlarda) yashagan. Tojiklar (3,8 foiz) va qozoqlar (3,8 foiz), shuningdek, anchagina tatarlar (5,5 foiz) ham va boshqa xalqlar ham yashagan.

O’zbekiston vohalarida aholi zichligi sobiq SSSR da eng yuqori bo’lib ba’zi yerlarda 1 kv. Km. Da 400 kishigacha va bundan ham ko’proq to’g’ri kelgan; cho’l hududlarida (Qoraqalpog’iston ASSR, Buxoro viloyatida) 1 kv. Km. Ga 3-5 kishi to’g’ri kelgan.

O’rta Osiyodagi yirik shaharlarning ko’pchiligi O’zbekistonda bo’lib, 59 mingdan ortiq aholi bo’lgan. 14 shahardan 9 tasi O’zbe- kistonda joylashgan. 1970-yil boshidagi ma’lumotlarga qaraganda, respublika poytaxti Toshkentda 1 million 385 ming kishi istiqomat qilgan. U Volga va Kaspiydan sharqdagi eng katta shahar, Oʻrta Osi- yoning eng yirik iqtisodiy va madaniy markazi hisoblangan. Bu davrda Samarqand, Buxoro, Andijon, Namangan, Chirchiq va Qo’qonning har birida 100 mingdan ortiq aholi yashagan. O’tgan asrda O’zbekistonda eski shaharlar – o’sishi bilan bir qatorda ko’pgina yangi sanoat korxonalari qurilishi munosabati bilan ko’pgina yangi shaharlar (Bekobod, Chirchiq, Ohangaron, Yangiyo’l, Quvasoy, Kattaqo’rg’on. Navoiy va boshqalar); Mirzacho’Ining sug’oriladigan qismida yangi shaharlar-Guliston va Yangier barpo etilgan.

O’tgan asrning 90-yillariga kelib respublika aholisining umu- miy soni 20 million 322 ming kishini tashkil etib, ularning 8 million 282 mingi shaharlarda, 12 million 40 mingi esa qishloq joylarida is- tiqomat qilgan. Umumiy aholiga nisbatan shahar aholisi 40,8 foizni, qishloq aholisi esa 59,2 foizni tashkil etgan. Shu bilan birga, sobiq sho’rolar davrida O’zbekistonda yosh bolalar o’rtasida o’lim darajasi yuqori bo’lgan. Masalan, 1975-yilda har ming nafar tug’ilgan boladan 53 tasi bir yoshga yetmay o’lgan.