2- mavzu: Bir ho‘jayralilar (Protozoa). Reja

Prokariot ho‘jayralar – orgonoidlari bo‘lmaganligi sababli ular uchun o‘zini ishlab chiqarishi va energiya manbasi bo‘lib ular tomonidan diffuziya yo‘li bilan o‘zlashtirilgan ozuqa ya’ni oddiy organik molekulalar “biomolekulalar” xizmat qilgan. Yashayotgan muhitda erkin kislorod bo‘lmaganligi sababli Prokariot ho‘jayralar da anaerob energiya almashinuvi yoki glikoliz jarayoni yuz bergan. Bu metobolitik yo‘l bilan ho‘jayrani kislorod va ozuqaga bo‘lgan ehtiyoji qondirilgan.
Organik molekulalar va organik zahiraga bo‘lgan ehtiyoj tufayli evolyutsiya jarayonida fotosintezga layoqati bo‘lgan shunday qadimgi organizmlar guruhi paydo bo‘ldiki endi ular quyosh yorug‘ligidan foydalangan holda ozuqa moddalarini atmosferadagi SO va N dan sintez qilishni o‘zlashtirdi. Natijada yerda doimiy organik moddalar hosil bo‘lish manbai - fotosintez jarayoni paydo bo‘ldi. Dastlabki fotosintez qiluvchi mikroorganizmlar – ko‘k-yashil bakteriyalar (sinezelenniye bakterii) bo‘lib ular NO dan elektronlar manbai sifatida foydalangan. Bu atmosferada erkin O ni paydo bo‘lishi va to‘planishiga olib kelgan. Bu esa o‘z navbatida aerob nafas oluvchi tirik organizmlar paydo bo‘lishiga olib keldi. Bu eukariot ho‘jayralar edi.


2. Bir ho‘jayralilar (Protozoa) umumiy tavsifi
Birhо‘jayralilarga (Protozoa)mansuborganizmlartanasiyagonahо‘jayradantuzilgan. Buhо‘jayramustaqilbirbutunorganizmbо‘libyashashgamoslashgan.
Birhо‘jayralilarga (Protozoa)tanasibittahо‘jayradantuzilganligidanulardagihayotiyyо‘nalishlar (harakatlanish, oziqzarralariniolish, hazmqilish, himoyalanish, ayrimvaboshqavazifalar)nibajarishuchunmazkurhо‘jayradamaxsusqismlarorganoidlarrivojlangan.
Bir ho‘jayralilar (Protozoa) juda mayda hayvonlar bo‘lib, ular ko‘pchiligining kattaligi 150-200 mk keladi. Ko‘pgina sodda hayvonlar bir yadroga ega, ba’zi murakkab tuzilganlari ikki yadroli, ayrimlari ko‘p yadroli bo‘ladi. Ular asosan ikkiga bo‘linib ko‘payadi, ya’ni jinssiz ko‘payadi. Ba’zi turlari murakkab bo‘linish yo‘li bilan bir qatorda jinsiy ko‘payish hodisasi ham uchraydi.
Bir ho‘jayralilar ikki xil usulda oziqlanadi.
Avtotrof – (yashil xivchinlilar)
Geterotrof – (chirindixo‘r, parazit)
Bu bir ho‘jayrali hayvonlar yeryuzining hamma joyida uchraydi: okeanlarda, dengizlarda, chuchuk suvlarda, turli o‘simlik hayvonlarning tanasida va hatto nam tuproqlarda hayot kechiradi. Parazit formalari insonda, hayvonlarda xavfli kasalliklar qo‘zg‘atadi.