2. 1§ Axborot texnologiyalarining usul va vositalari

O’TKAZGICHLARNI PARALLEL ULASH

• 
  Ishning maqsadi:Parallel ulangan o’tkazgichlarning umumiy elektr qarshiligini aniqlash.
  
• 
  Kerakli asbob va jixozlar:Jhp-3000A rusumli tok manbayi, voltmetr, ampermet, turli xil eliktir qarshiligiga ega bo’lgan qarshilik (rezistor)lar to’plami,kalit va ulash simlari.
  

NAZARIY QISM
Qarshiliklari R1 vaR2 bo’lgan o’tkazgichlar 20- rasdam tasvirlanganidek ulansin. O’tkazgichning bunday ulanishiga parallel ulashdeyiladi. A tuguga kirib kelayotgan I tok kuchi ikki qisimga tarmoqlanadi va buda R1 o’tkazgich orqali I₁ tok kuchi va R₂ o’tkazgich orqali I₂ tok kuchi o’tadi.

• 
  Tugunga kirib keluvchi tok kuchining miqdori undan chiqayotgan tok kuchlari miqdorilarining algebraik yig’ndisiga teng, ya’ni
  
• 
  I=I₁+I₂ (1)
  
• 
  Tarmoqlangan zanjirda o’zaro parallel ulangan o’tkazgichlardagi kuchlanishlar tushishi o’zaro tengdir:
  
• 
  U=U₁=U₂ (2)
  
• 
  Yani zanjirning birqismi uchun Om qonuniga binoan quydagini yozishimiz mumkin:
  
• 
  I₁*R₁=I₂*R₂ (3)
  
• 
  (3) ifodadan o’aro parallel ulangan o’tkazgichlar orqali o’tayotgan tok kuchlarining nisbati ularning elektr qarshilik nisbatiga teskari munosabatda ekanligi kelib chiqadi, yani
  
• 
  I₁/I₂=R₂/R₁ (4)
  
• 
  Zanjirning birr qismi uchun Om qonunini va (2) tenglikni etiborga olgan holda zanjirni tarmoqlanmagan va tarmoqlangantok kuchi uchin quydagi ifodani hosil qilamiz:
  
• 
  I=U/R, I₁=U/R₁, I₂=U/R₂
  
• 
  va (5) munosabatlardan
  
• 
  U/R=U/R₁+U/R₂ yoki 1/R=1/R₁+1/R₂
  
• 
  ga ega bo’lamiz. Demak, o’tkazgichlar parallel ulanganda zanjirning umumiy qarshiligi kamayib, zanjir orqaliko’proq tok oqib o’tar ekan.