2-amaliy mashg’ulot

2-amaliy mashg’ulot
Mavzu: Chizmalarda o‘lchamlar qo‘yish
Reja:
1. O‘lcham qo‘yishning davlat standartida belgilangan qoyidalari
2. O’lcham qo’yishning asosiy qoidalari
3. Buyum o‘lchamlarining amaliy axamiyati
4. Buyumlarga o’lcham qo’yishning maqbul usullari


1. O‘lcham qo‘yishning davlat standartida belgilangan qoyidalari
O’lcham qo’yish qoidalari. Chizmada tasvirlangan buyumlar va ularning elementlari kattaligi quyidagicha o’lchamlar soni qiymati bilan aniqlanadi. Chizmaga barcha o’lchamlar soni mumkun qadar kam bo’lishi va shu bilan birga buyumlani yasash va kantrol qilish uchun yetarli bo’lishi lozim. O’lchamlar son qiymatlari chizmaning qanday masshtabda va qannchalik ochiqlik bilan chizishidan qat’iy nazar, tasvirdagi buyumlarning xaqiyqiy o’lchamlarini ifodalash kerak.
Chizmalarda o’lchamlar GOST 2.307-60 ko’rsatmaga asosan qo’yiladi. Chizmaarda o’lcham kattaliklari, o’lcham chiziqlari ustiga yozilgan sonlar bilan ko’rsatilgan.
Bunda o’lchamlar sonlari listning asosiy yozuviga nisbatdan chapdan o’nga, pastdan yuqoriga qarab yoziladi. Chiqish chiziqlari o’lcham chiziqlariga perpendikulyar (2.1-rasm).
O’lcham va chiqish chiziqlarini kesma bilan parallelogram xosil qilib o’tkazishimiz mumkun (2,2 shakl) o’lcham chiziqlari ko’rinadigan kontr chiziqlar orasiga chiziladi (2.3, 2.4, 2.5, 2.6-rasm). O’lcham chiziqlari iloji boricha chizma konturadan Kontsentrik-bir markazli aylanalarning radiusi yoki diometr o’lchamlari ko’rsatuvchi o’lchamnchiziqlari esa aylanalar markazida o’zaro kesishgan bo’ladi.
Yumoqlanadigan burchak o’zlarini ko’rsatish zarur bo’lgan xollarda, chiqarish chiziqlari burchak tomonlarining kesishgan nuqtalardan chiqariladi (2.7-rasm).
Agar simmetrik buyumlarning ko’rinishi yoki qirqimi, shuningdek, shularning biror simmetrik elementi o’zgacha yoki uzib tasvirlangan bo’lsa, o’lcham chiziqlari xam o’qdan yoki uzilish chizig’idan bir oz o’tkazib uzib qo’yiladi. Shuningdek aylana diometrini ko’rsatishda xam, aylana to’liq yoki qisman tasvirlanishidan qatiy nazar, o’lcham chizig’i aylana markazidan bir oz o’tkazib uzib qo’yiladi (2.8-rasm).
O’lcham chiziqlari uchiga strelkalar qo’yiladi (2.9-rasm) 2.10, 2.11, 2.12, 2.13, 2.14, 2.15-rasmlarda turli o’lchamlar qo’yishlar ko’rsatilgan.