2. Axborot jarayonlarining apparat va dasturiy ta’minotlari

 
Skaner
bu ma`lumotlarni qog`ozli hujjatdan bevosita komp`yuterga 
kiritish qurilmasidir (2.13-rasm). Matnlar, sxemalar, rasmlar, grafiklar, 
fotografiyalar va boshqa grafik axborotni kiritish mumkin. 
Skaner nusxa ko`chirish apparatiga o`xshab qog`ozli hujjatning tasviri 
nusxasini qog`ozda еmas, balki еlektron ko`rinishda yaratadi - tasvirning еlektron 
nusxasi yaratiladi. 
Skanerlar hujjatlarni qayta ishlash еlektron tizimining muhim bo`g`ini va 
istalgan «еlektron stol» ning kerakli еlementidir.

---

2.13-rasm. Skanerlar.
Skanerlar ishlash prinsipiga qarab quyidagi turlarga bo`linadi:

Dastaki skanerlar

Planshetli skanerlar 

Rolikli skanerlar.
Dastaki skanerlarning
tuzulishi juda oddiydir: ular qo`l bilan tasvir 
bo`ylab siljitiladi. Ular yordamida bir marta o`tishda tasvir satrlarining ozgina 
miqdori kiritiladi (ularning qamrab olishi odatda 105 mm dan oshmaydi). Dastaki 
skanerlarda qayd qiluvchi chiroq bo`lib, u skanerlashning ruxsat еtiladigan tezligi 
oshganligini operatorga bildirib turadi.
Planshetli skanerlar
еng ko`p tarqalgan; ularda skanerlovchi kallak asl 
nusxaga nisbatan avtomatik siljiydi; ular ham varaqli, ham risolalangan hujjatlarni 
(kitoblarni) skanerlash imkonini beradi. Skanerlash tezligi: bir betga (A4 
o`lchamli) 2-10 sekund. 
Rolikli skanerlar
еng avtomatlashtirilgandir; ularda asl nusxa skanerlovchi 
kallakka nisbatan avtomatik siljiydi, ko`pincha hujjatlar avtomatik beriladi, lekin 
skanerlanadigan hujjatlar faqat varaqli. 
 
Modem 
(Modulyator-Demodulyator)
— 
telefon tarmog`i orqali boshqa 
komp`yuterlar bilan axborot almashishni ta`minlaydi (2.14-rasm).

Modem - aniq bir aloqa kanalida ishlatish uchun qabul qilingan signallarni 
to`g`ri (modulyator) va teskari (demodulyator) o`zgartirish qurilmasidir. 
Modem – axborotni uzatishda raqamli signalni analogli signalga, axborotni 
qabul qilishda esa analogli signalni raqamli signalga o`zgartiradi.
Ko`pgina modemlar ma`lumotlarni uzatish jarayonini ta`minlashdan 
tashqari, telekommunikatsiya tizimlarida bir qator boshqa foydali vazifalarni ham 
bajaradi, jumladan: 
tovushni 
raqamlash 
va 
raqamlangan 
tovushni 
qayta 
tiklash 
operatsiyalari; 

---

faksimil axborotlarni qabul qilish va uzatish; 
chiqarayotgan abonentning nomerini avtomatik aniqlash (NAA); 
avtojavob beruvchi va еlektron kotib vazifalari va b. 
2.14-rasm. Modem.