2. Berilgan rdb dastgoh haqida umumiy ma’lumotlar

D
Burilish koordinatasi (rezervdagi)
E	Burilish koordinatasi (rezervdagi)
Cv	Vertikal shpindelni aylanishi
Ch	Gorizontal shpindelni aylanishi
Ξ	Strukturaviy texnologik formula (STF)
F	To’g’ri chiziqli harakat qiluvchi blokning tezligi (surishi)
Fb	To’g’ri chiziqli harakat qiluvchi blokning tez harakati
F2	Oddiy shakllanish: “nuqtadan nuqtagacha”
F3	Murakkab shakllanish, ikki yoki uch koordinatalar bo’yicha bir vaqtda boshqarish
F4	Universal shakllanish
α	Gorizontal tekislikka koordinatani qiyaligi (tegishli koordinataning indeksi ko’rinishida yoziladi)
β	Vertikal tekislikka koordinatani qiyaligi
Rzb	Rezba (rezba qadamining indeksi ko’rinishida yoziladi)
Fbt	Ohirida sekinlashadigan chiziqli tez harakatining tezligi
/	Qiyalik chiziqcha (ajratuvchi)
(	Kichik qavs (ochadigan)
)	Kichik qavs (yopadigan)
<>	Burchakli qavslar, masalan, < A > ̶ o’zgaruvchan qiymat
$	Keyingi satrga ko’chirish belgisi
[]	To’g’ri qavslar
. -	Moslik belgisi
: =	Metalingvistik belgi: “bu teng” yoki “ta’rif bo’yicha teng” ma’noni bildiradi
%	Boshlanish belgisi (masalan, stanokning yuklash/bo’shatish pozitsiyasi)
'	Apostrof (detalni tashuvchi blokni bildirish mumkin)
>̶	Keyin oldiga
̶<	Keyin orqaga
	“Bizdan” harakat yo’nalishi
ʘ	“Biz tomon” harakat yo’nalishi
↑	Tepaga ko’chish
↓	Pastga ko’chish

Shartli grafika belgilari va sxemalari standartlashgan kinematikaviy, gidravlik va boshqa sxemalaridan tashkil topgan. Koordinataviy texnologik sxemalarida qo’llaniladigan ayrim shartli belgilar rasm 51 va 52 berilgan. Belgilar to’rt guruxga bo’lingan: 1) Np - qo’zgalmas bloklar (stanina, ustunlar, tumbalar va boshqalar); 2) Fb - frezerli bloklar (boshqa qo’zgalmas va harakat qiladigan bloklar birgalikda); 3) PB - boshqa qo’zg’aluvchi bloklar; 4) VB - yordamchi qo’zg’aluvchi bloklar.

Har qaysi qo’zgalmas blok o’ziga dastgohning barcha qo’zg’almas qismlarini birlashtirib, sxemada ularga tutashganqo’zg’aluvchi bloklar yo’naltirgichlarining shartli belgisini ifodaluvchi chiziq bilan ko’rsatiladi (rasm 51):

• 
  Np.1 - konsolsiz vertikal-frezalash dastgohining staninasi (frezalash kallakining yo’naltirgichlari bilan);
  
• 
  Np.2 - qo’zgalmas frezalash kallakli konsolsiz vertikal-frezalash dastgohining staninasi (frezaning surilishi pinol ko’chishi bilan amalga oshiriladi);
  
• 
  Np.3 - konsolli vertikal-frezalash dastgohining staninasi (chapda - konsolning stoli va salazkalari uchun yo’naltirgich, o’ngda - frezalash kallakni burish uchun graduslarga bo’lingan staninaning flanetsi);
  
• 
  Np.4 - maxsus vertikal frezalash dastgohi staninasining shartli belgilanishi, bunday dastgohda bo’ylama harakatni stol bajaradi, ko’ndalang harakatni esa frezalash kallak bilan polzun (sirpang’ich) amalga oshiradi;
  
• 
  Np.5 - vertikal parmalash dastgohining staninasi, yuqoridagi yo’naltirgichlar - support va revolver kallak uchun, pastdagi - salazkalar uchun;
  
• 
  Np.6 - tokarlik dastgohning staninasi.
  

Frezalash bloklarni boshqa qo’zg’almas va qo’zg’aluvchi bloklar bilan tutashgan holda shartli belgilash printsipini quyidagi misollarda ko’rib chiqish mumkin:

• 
  FB.1 - frezelash kallak qo’zg’almas, surish harakatini shpindel pinoli bajaradi; S -shpindelni freza bilan aylanishi;
  
• 
  FB.2 - frezalash kallaki qo’zg’aluvchi, Z o’qi bo’yicha surish harakatini amalga oshiradi;
  
• 
  FB.3 - frezalash kallaki qo’zg’aluvchi, Z o’qi bo’yicha surish harakatini amalga oshiradi; shpindel gilzasi sozlovchi (qo’l bilan) w harakatiga ega;
  
• 
  FB.4 - frezalash kallakiY o’ki atrofida buriladi, surishni shpindel gilzasi bajaradi.
  

Boshqa PB va VB qo’zg’aluvchan bloklarining shartli belgilari 52-rasmda ko’rsatilgan va quyidagilarni bildiradi.

• 
  PB.1 - vertikal frezalash dastgohi Y¹salazkalar va X¹stolni tutalishi;
  
• 
  PB.2 - tokarlik dastgohi supportida bo’ylama Zva ko’ndalang Xsalazkalarini tutalishi;
  
• 
  PB.3 - konsolli frezalash dastgohining Y¹salazkalari va r konsolni tutalishi;
  
• 
  PB.4 - o’zaro ko’ndalang stolli vertikal parmalash (yoki konsolsiz frezalash) dastgohining Y¹salazkalari va Xstolini tutalishi;
  
• 
  PB.5 - qo’zgaluvchan Xblokiga o’rnatilgan wqo’zg’aluvchan blok bo’lish doirasi bilan tutalishi (wblokiningX o’qi bo’yicha burilishi qo’l bilan bajariladi, maksimal burilish burchagi ye ga teng);
  
• 
  PB.6 - salazkalar vertikal 1 va gorizontal 2 yo’naltirgichlari bilan, masalan, MS12-250 rusumli ko’p operatsiyali dastgohining supporti;
  
• 
  PB.7 - to’g’ri burchakli stol 2ga qurilgan buraladigan doiraviy stol 3 (1 - to’g’ri burchali stolning yo’naltirgichlari);
  
• 
  PB.8 - gorizontal shpindel kallakni koordinataviy texnologik sxemasida chap, o’ng yoki tepadadan ko’rinish bo’yicha belgilanishi;
  
• 
  PB.9 - prizmasimon yo’naltirgichli gorizontal shpindel kallakni koordinataviy texnologik sxemasida tepadadan ko’rinish bo’yicha belgilanishi;
  
• 
  PB.10 - shpindel kallak uchun prizmasimon yopiq yo’naltirgichli ko’zg’aluvchan kolonna 1;
  
• 
  PB.11 - gorizontal shpindel kallak 1 qo’zgaluvchan kolonna 2 bilan (3- stanina yo’naltirgichlari);
  
• 
  PB.12 - supportni ko’ndalang 3 yo’naltirgichlariga o’rnatilgan to’rt holatli avtomatik buriladigan keskich tutqichi 1 ketingi keskich tutqichi 2 bilan;
  
• 
  PB.13 - supportni ko’ndalang 2 yo’naltirgichlariga o’rnatilgan to’rt holatli V strelkasi bo’yicha avtomatik uzlukli buriladigan keskich tutqichi 1;
  
• 
  PB.14 - revolver kallakli 2 vertikal parmalash dastgohining shpindel bloki 1 asboblar 3 bilan;