ko'paytiruvehini borligi bilan farq qiladi. Teylor bilan tenglanyani ehiqarishda zarrachalar orasida o'zaro ta'sir yo•q, deb tiraz qilgan D.Sibri ełnulsiyalarning qovushqoqligini hisoblab topish uchun quyidagi tenglamani taklit- qildi:
(3)
Bu yerda K-..hajmiy omil" deyiladigan doimiy (3) omil bo'lib uning qiymati koțhilik emulsiyalar uchun 1/3 ga yaqin-. umuman K ning qiymati emulsiya tipiga, dispers faza va emulgator moddalarning xossalariga bog'liq.
Emulsiyalaming molekulyar—kinełik xossalari. Dispers sistemalaming boshqa ko'rinishlaridagi kabi yuqori disperslikka ega bo'lgan emulsiyalarning suyullirilgan eritmalarida ham Broun harakali kuzaliladi. Dispers faza va dispersion muhit moddalarining zichliklari orasida farq bo'lishiga qarab, emulsiyaning yirik tomchilari suyuqlik sirtiga qalqib chiqadi yoki idish tubiga cho'kadi. Emulsiya sferik tornchilarini cho'kishi lezligi ti) uchun V.Ribchinskiy va L.Gadamard quyidagi tenglamani taklif qilganlar:
2 gr 2 (dl — ut, ) 3110
bu yerda r-tomchi radiusi, dł-dispers faza moddasining zichligi. do-di spersion muhit moddasining zichligi. nł-dispers faza moddasining qovushqoqligi.
dispersion Inuhit moddasining qovushqcx_lligi.
2.Emulsiya va ko’piklarda koalessensiya xodisalari. EmuIsİya va ko’piklar tayyorlash
Benzol va paxta moyınıng suvdagİ emuIsİyaIarİ
Ko’piklar hosİl qİlİsh va ularnıng asosiy xususİyatIarİnİ aniqlash
Biri ikkinchisida juda mayda tomchilar shaklida tarqalgan. Bir-bİrİla erimaydigan suyuqlikdan İborat dispers sistema emülsiya dcyiladi. ()datda tornchİlamİng o’lchamİ 100 nm dan kattaroq bo’Iadİ. Shuning uchun ularnİng oddİy mikroskop yordamida ko’rİsh mumkİn.
Emulsiyalar nomi quyİdagİcha tuzİladİ: avval dispers faza. Keyin dispersion muhit ko•rsatİladİ. Masalan: agar “benzolning suvdagİ emulsiyasi” deyilsa. Bu narsa benzol tomchİIarİ suv ichida larqalganlİgİnİ ko’rsaladi.
Emulsİya tarkİbİdagİ kam qulblanuvchan fazanİ moy deb alash qabul qİlİngan. Masalan: kemsin, benzol va uglerod (IV)-xlorİdnİng suvdagİ emuIsİyalarİ ”moyning suvdaga emuIsİymsİ” lipidagİ emulsiyalar deb alaladİ. Suvnİng benzoldagi emulsİyasİ esa “suvnİng moydagİ emulsİyasİ” lipiga kiradİ.
Emulsİyalamİ barqaror qiluvchi moddalar emulgatorlar deyi ladi. Kolloid sistemalardagi kabi bu erda ham barqaror emulsiyalar hosİl qİlİsh uchun boshqa moddalar ishtirok elishi Bułlday qo’shilib mayda tomehilar siniga adsorlanib, yana o’zaro urilib. Qo’shilib kelishiga yo’l qo’ymaydi
Emulgator xususiyalini belgilashda uning enłulsiya hosil qiluvchi har ikkala suyuqlikka munosabati katta ahamiyatga ega. Suvda eruvchan va boshqa fazada ermaydigan modda “moyning suvdagi” lipidagi emulsiyalarga yaxshi emulgator hisnblanadi. Natriy oleat yoki bosh?a ishqoriy melall sovunlari bunday ełnulgatorga misol byłishi mumkin. Natriy oleat suvda yaxslu eriydi. Ammo qutblamnagan suyuqliklarda esa yomon eriydi. Qutblanmagan fazada yaxshi eriydigan va suvda eriydigan moddalar suvning moydagi emulsiyasini hosil qiladi. “Suvning moydagi” tipidagi sistemalar uchun emulgator lariqasida ba’zi metall, kalsiy. Rux. Alyuminiy va boshqalar sovuni ishlatiladi. Bu sovunlar suvda yomon eriydi va uglevodorodlarda hanłda moylarda yaxshi eriydi. “Moyning suvdagi” tipidagi emulsiyalarda uch etanolanłin oleat yaxshi emugirlash xossasiga eoa.
A Emulsiya tayyorlash (Benzolning va paxta moyining suvdagi emulsiyasi)
Benzolga Suv qo’shib chayqatilsa. Emulsiya hosil bo’ladi. Ałnmo emulsiya tezda benzol va Suv qavatlariga ajralib ketadi. Barqaror emulsiya hosil qilish uchun aralashmaga dastavval emulgator qo’shib keyin chayqatish kerak. Enłulgator sifatida odatda sovun ishlatilad.
Emulsiya hosil bo’lishida sovun 2 faza chegarasida adsorbtsion qavat hosil qiladi, bu qavat o’zining tuzilishi bilan emulsiyaga barqarorlik xossa beradi. Elektrik qutblanuvchi birikmalar (sovun shunday birikmalarga kiradi) molekulalari chegara qavatida juda aniq larlibda joylashadi. Molekulaning eleklrik kulblanuvchi (zaryad tutuvchi) qismi hamma vaqt Suv tomonga yo’nalgan bo’ladi.
Sovun molekulalari ravshan ifodalangan qutblanuvchi xwsusiyaliga ega. Ularning tuzilishi R-COONa formulada ifodalash mumkin, bunda R-uglevodorod radikalini bildiradi. Sovun molekulasiga -COONa guruh qulblanuvchanlik xossa beradi. Bu guruh elektrolit dissotsiyalanish qobiliyaliga ega bo’lib, dissosiyalanganda R-COO- va ionlarni hosil qiladi.
Benzolga suv qo’shİb chayqa(ilganda şovun molekulalari lomchİlarİga adtsorbİlanadİ, bunda guruhlar suv 10[nonga yo’nalgan boladi.
RCOONa molekuladan Nal İonİ ajralİb chİqadİ va lomchİ zaryadlanadi.