2. Emulsiya va ko’piklarda koalessensiya xodisalari. Deemulgatsiya xodisasi. Koalessensiya

s uv

Emulsi yalar sedimenlalsion beqaror sistemalardir
Emulsiya 3 ril:

• 
  Dispersiorr,
  
• 
  Kondensatsiom
  
• 
  Entuvchini almashlirish usullarida olinadi.
  

Emulsiyalarning xossalarini xaraklerlashda quyidagi xarakteristikalar asosiy hisoblanadi:

• 
  Emulsiya dispersliligi;
  
• 
  Vaqt davomida barqarorligi;
  
• 
  Dispers fazan ing konsentratsiy asi.
  

Emulsiya [lot. — sogʻib olingan (sut)] — bir-biri bilan aralashmaydigan suyuq dispersion muhit va suyuq (baʼzan gaz) dispers fazadan iborat sistema. Oʻzaro E. hosil qiladigan 2 suyuqlik birbirida juda oz eruvchan boʻlishi lozim. Mas, E. hosil qiluvchi suyuqliklardan biri suv, ikkinchisi esa suvda oz eriydigan yoki butunlay erimaydigan boshqa bir suyuqlik (mas, yogʻ, benzol, xloroform va h.k.) boʻlishi mumkin. Suvda oz eriydigan suyuqlik shartli ravishda "moy" ("yog") deb ataladi.
Suyuqliklarning qaysi biri dispers faza boʻlishiga qarab E. 2 turga boʻlinadi. Agar "moy" tomchilari suv ichiga tarqalgan boʻlsa (yaʼni "moy" dispers faza boʻlsa), bunday E. moyning suvdagi E.si deyiladi, aksincha,suv tomchilari moy ichiga tarqalgan boʻlsa, bunday E. suvning moydagi E.si deb ataladi.
E. jumlasiga suyuklik bilan gazdan tashkil topgan dispers sistema — koʻpikni ham kiritish mumkin, chunki koʻpiqda dispersion muhit gaz bilan suyuq holatlagi chegara sirt orqali birlashadi. 2 sof suyuqlikni bir-biri bilan aralashtirib, suyultirilgan (konsentratsiyasi 2% dan ortiq boʻlmagan) E. hosil qilish mumkin. Bunday E. bir oz vaqt oʻttanidan keyin undagi dispers faza tomchilari bir-biri bilan birlashishi tufayli 2 qavatga ajraladi.
E. tomchilarining bir-biri bilan birlashish hodisasi koalessensiya deb ataladi. E. olish uchun, birinchidan, E. tarkibiga kiruvchi suyuqliklarni yetarli darajada dispers holatga oʻtkazish va, ikkinchidan, hosil boʻlgan dispers sistemani barqarorlashtirish kerak. Buning uchun sistemaga suyuqliklarning sirt tarangligini kamaytiradigan, suyuqliklar chegarasida mustahkam parda hosil qilib, dispers faza tomchilarining bir-biri bilan birlashishiga yoʻl qoʻymaydigan 3-modda — emulgator kiritish kerak. E.ning xossalari ham, turi ham faqat 3 narsaga bogʻliq: I) dispers faza; 2) dispersion muhit va 3) emulgatorlar. Bu 3 modda orasidagi miqdoriy va sifat nisbatlarining oʻzgarishi E. xossalarini va uning turini tubdan oʻzgartiradi.
Emulsiya xossalari jihatidan 3 sinfga boʻlinadi: suyultirilgan E.lar; konsentrlangan E.lar; yuqori konsentratsiyali E.lar. Bir tipdagi E.ning ikkinchi tipdagi E.ga oʻtish hodisasi E. fazalarining almashinuvi deyiladi. Mexanik taʼsir natijasida ham E. fazalarini almashtirish mumkin. Mas, qaymoqni quvlab moy tayyorlashda moysuv tipidagi E. suvmoy tipidagi E.ga aylanadi.
E. texnika va biol.da, oziq-ovqat sanoati va boshqalarda katta ahamiyatga ega. E.lanish (E.ning yemirilish) jarayonlari sovun pishirish, neft tarkibidagi suvni yoʻqotish, neft solinadigan idishlarni tozalash, sariyogʻ va margarin ishlab chiqarish, tabiiy kauchukni qayta ishlash, kerakli suyuqlikdagi surkov moylari tayyorlash va boshqalarda keng qoʻllanadi.davomidaiyalarning agregativ barqarorligi
Emulsiyalarning agregativ barqarorligi — dispers faza zarrachalarining o'lchamini vaqt davomida o•zgartinnasdan saqlay olish ya 'ni, koalessensiyaga qarshi tunsh xususiyati.
Agregativ barqarorlikka ta 'sir etuvchi onlillar:

• 
  Elektrostatik omil. Emulsiyalarda tomchilar atrotida qo•sh elektr qavat hosil bo'ladi va natijada energetik baryer yuzaga keladi.
  

Adsorbsion—solvatli omil. Emulgatorlar tomchining siniga adsorbilanib chegarasida Sirl taranglikni kamaytiradi. Natijada sisteny,l barqaror bo•ladi. Agar emulgator o•mida sirl-faol kolloidlar va YuMB lar ishlatilsa adsorbsion—solvat qobiq hosil bo• ladi.

• 
  Struktur-mexanik omil. Tomchilaming sirtida emulgator molekulalari yuqori qovushqoqlik va elastiklik namoyon qiluvchi qavat hosil qiladi va tomchilaming o•zaro qo'shilishi (birikishi) ga bu qavallar halaqil beradi (qarshilik qiladi). Agar emulgalor YuMB va noionogen sirt faol moddalar bo• Isa. bu omil asosiy rolni o'ynaydi.
  

Emulgalor—emulsiyalaming barqarorligini oshirish uchun ishlaliladigan stabilizatorlardir.
Sirt faol moddalar va Juda maydalangan kukunlar emulgatorlar bo'la oladi.
Umuman. moyning suvdagi emulsiyasini stabillash uchun gidrofil emulgatorlar, suvning rnoydagi emulsiyasini slabillash uchLłn esa gidrofob emulgatorlur ishlatiladi.
Emulsiyalarning quvushqoqligi. Emulsiyalarning qovushqoqligi uni tashkil qilgan dispers faza qovughqoqligi ga. dispersit)ll muhil quvushqoqligi no ga dispers fazaning hajmiy konsentratsiyasi q) ga, emulgatorning xossalariga bog'liq. Dispers razasi qattiq rnodcladan iborat dispers sl*lełualar qov igini iľodalovehi Enshteyn tenglamasi ndl+2,5 Q) faqat dl.w-•rs razaning qovushq(klligi dispersion muhit qovushqoqli gidan kalla bo'lgan emulsiyalar uchun qo•llanila oladi. Teylor 1932 yilda emulsi yalar qovushqoqligini tekshinb. Enshteyn tenglamasiga o•xshash tenglamani Laklif qiladi:
+ 2,1/5
(2)
Bu tenglama Enshteyn tenglamasidan faqat