2 I bob. Chiziqlar va vint sirtlari haqida umumiy ma'lumotla

1.2.

Payvand choklarining turlari 

Metallami payvandlash usullarini GOST 19521-84 ga ko’ra quyidagi

sinflarga ajratiladi:
Termik sinf. 
Bu sinfga kiruvchi usullarning barchasi (elektr yoy
yordamida, elektr shlakda, elektron nurida, gaz alangasida, plazmada
va boshqalar) da metallarni payvandlash joylarini qizdirishda ajraluvchi
issiqlik energiyadan foydalaniladi.
Termomexanik sinf. 
Bu sinfga kiruvchi usullarning barchasi
(elektrokontakt, gaz alangasida qizdirib presslash va boshqalar) da
metallarni payvandlash joylari ajraluvchi issiqlik energiyada qizdirilib,
yuqori plastik holatga keltirilib bosim bilan siqib payvandlanadi.
Mexanik sinf. 
Bu sinfga kiruvchi usullarning barchasi (ultra tovush
yordamida, portlovchi moddalarni portlatib, sovuqlayin ishqalab va
boshqalar)da metallarni payvandlash joylari mexanik energiyani
issiqlikka aylanishida qizib yuqori plastik holatga keltirilgach bosim
bilan siqib payvandlanadi.
Payvand chok bilan biriktirilgan bir qancha elementlar to’plami
payvand birikma 
deb yuritiladi. Payvandlash yo’li bilan turli
materiallardan ajralmaydigan konstruksiyalar tayyorlashda payvand
birikmalarning turli xillaridan foydalaniladi, lekin, ko’proq tarqalgan
xillariga uchma-uch, ustma-ust, burchak hosil qilgan va tavraviy
birikmalar kiradi.

---

---

7
1-rasm. Payvand birikmalarning asosiy turlari: 

Bunday birikmalarda asosiy hamda suyuqlantirib qo’shiladiganmetall
kam sarflanishi, payvandlash vaqtining tejalishi va asosiy
metalldek puxta chok olinishi sababli bular sanoatda ko’proq
tarqalgan. Lekin, uchma-uch biriktirishda payvandlash uchun listlarni
yaxshilab tayyorlash va bir-biriga aniq to’g’rilamoq zarur.