2-laboratoriya ishi

D-trigger. D-trigger yagona D (data) ma‟lumot kirishiga ega. Uning kam miqdorda ishlab chiharilishiga sabab, narhi yuqori bo„lgan chiqishlarning kichik soni. D-trigger uchun to„rtta tashqi chiqish kifoya: D-ma‟lumot kirishi, C-takt kirishi, ikkita Q va Q chiqishlar (ularning biri mavjud bo„lmasligi ham mumkin). D- trigger sxemasi (4.7-a rasm) RCS-trigger sxemasidan invertor mavjudligi bilan farqlanadi.

6-rasm. D-trigger tuzilma sxemasi (a) va shartli belgisi (b).

1-jadval

S	Qn	^Qn+1	D
1	0	0	0
1	0	1	1

1	1	0	0
1	1	1	1
0	0	0	0
0	0	0	1
0	1	1	0
0	1	1	1

D-triggernig ishlash prinsipi: D-kirishga berilayotgan ma‟lumot trigger chiqishida faqat sinxrosignal berilgandagina paydo bo„ladi. Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda D-trigger quyidagi o„tishlar jadvaliga ega (1-jadval).

Ikki pog„onali triggerlar
T-trigger. Ikki pog„onali triggerlar registr va hisoblagich kabi ko„prazryadli qurilmalar ishi uchun mo„ljallangan bo„lib, ularda triggerli yacheykalarning ishonchli va aniq ishlashi talab etiladi. T-trigger sanoq triggeri deb ham ataladi, chunki kirishga aktiv mantiqiy signal berilganda u o„z holatini qarama-qarshi (teskari) holatga o„zgartiradi. Ikki pog„onali triggerlar MS-trigger deb ham ataladi (inglizcha master va slave - usta va yordamchi so„zlaridan olingan). Nomidan kelib chiqqan holda bunday trigger ikkita RCS-triggerdan tashkil topgan (4.8-a rasm).
Ikkala TM (usta) va TP (yordamchi) triggerlarining kirishlari o‟zaro invertor orqali ulangan. TM-TP triggerini to„liq takt impuls (fronti va kesimi) boshharadi. Haqiqatdan ham, agar har bir trigger impulsning fronti va kesimi bilan boshharilsa, kirishdagi RS-kombinatsiya C takt impulsining fronti kelishi bilan TMga yoziladi. Bu vaqtda TPga ma‟lumot yozilishi mumkin emas. C kirish impulsi kesimi kelishi bilan invertor chiqishida u front sifatida hosil bo„ladi. Demak, Q va Q‟ chiqishlardagi ma‟lumot C takt impulsi tugagach (kesim kelganda), T (toggle- relaksator) ma‟lumot kirishida mantiqiy 1 mavjud bo„lganda TP ga uzatiladi.
a)



b)

7-rasm. Ikki pogʻonali T-trigger (a) va uning shartli belgisi (b).

JK-trigger universal trigger hisoblanadi, chunki uning asosida sodda kommutatsion o„zgartirishlarni bajarib, ixtiyoriy turdagi trigger hosil qilish mumkin. Integral ko„rinishda JK-triggerlari sinxron va ikki pog„onali qilib bajariladi.
Ular, huddi ikki pog„onali T-triggerlarida kabi o„tuvchi ma‟lumot yoziladigan asosiy trigger (TM) va asosiy triggyerdan ma‟lumot qayta yoziladigan yordamchi trigger (TP) ga ega. Bu triggyerda ma‟lumot kirishlari uchun quyidagi belgilanishlar qabul qilingan J (jerk - kutilmagan ulanish) - triggerni mustaqil “1” holatga o„rnatish; K (kill - kutilmagan uzilish) - triggerni mustaqil “0” holatga o„rnatish.
Ikki pog„onali JK-trigger, huddi ikki pog„onali T-trigger kabi to„liq takt impulsi bilan boshhariladi. Sinxron JK-trigger tuzilma sxemasi va uning shartli belgisi 8-rasmda keltirilgan.
a)

b)

8. 
   rasm. Ikki pogʻonali JK-trigger (a) va uning shartli belgisi (b).