2-mavzu: Foyda solig’i


Foyda solig‘ining joriy qilinishi, iqtisodiy



Yüklə 22,15 Kb.
səhifə2/9
tarix19.10.2023
ölçüsü22,15 Kb.
#156944
1   2   3   4   5   6   7   8   9
2-mavzu Foyda solig’i-fayllar.org

Foyda solig‘ining joriy qilinishi, iqtisodiy

mohiyati va ahamiyati
1995-yil 1-yanvardan boshlab soliqlarning rag‘batlantiruvchi rolini kuchaytirish maqsadida mamlakatimizda korxonalarning foydasidan olinadigan soliq joriy etildi. Shu bilan bir qatorda soliq to‘lovchilarning ayrim toifalari (tijorat banklari, sug‘urta tashkilotlari, tamosha-konsert faoliyatini olib boruvchi muassasalar, ko‘ngilochar o‘yinlarni tashkil etuvchi korxonalar, birja va boshqa shu kabi korxonalar) uchun daromad solig‘i va yalpi daromad solig‘ini to‘lash tartibi saqlab qolindi.


Foyda solig‘ining joriy qilinishi, iqtisodiy

mohiyati va ahamiyati
Iqtisodiy mohiyatiga ko’ra foyda solig‘i to’g’ri soliqlar tarkibiga kirib, u davlat byudjeti daromadlarini shakllantirishda asosiy manbalardan biri hisoblanadi.
Davlat byudjeti daromadlaridagi salmog‘i 2004-yilda 7,0 foizni tashkil etgani holda, 2006-yilda 5,4 foizni, 2018-yilda esa 4 foizni tashkil etgan, ya’ni tahlil etilgan 15 yil davomida ushbu ko‘rsatkich 2,2 barobarga kamaygan. Bu holat yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig‘i stavkalarining mazkur yillarda pasayib borganligi bilan izohlanadi. Biroq, 2019-yilda foyda solig’ining salmog’i 11,6 foizli bandga ortgan va 15,6 foizni tashkil etgan. Bunday o’sish foyda solig’i to’lovchilarining keskin ortishi bilan izohlanadi.

Foyda solig‘ining joriy qilinishi, iqtisodiy

mohiyati va ahamiyati

Soliq to‘lovchilar tarkibi, soliq obyekti va soliq bazasi
O’zbekiston Respublikasi Soliq kodeksining 294-moddasiga muvofiq quyidagilar foyda solig’ining soliq to’lovchilari deb e’tirof etiladi:
- O’zbekiston Respublikasining soliq rezidentlari bo’lgan yuridik shaxslar;
- O’zbekiston Respublikasining norezidentlari bo’lgan yuridik shaxslar, shuningdek O’zbekiston Respublikasida faoliyatni doimiy muassasalar orqali amalga oshiradigan, yuridik shaxs tashkil etmagan holdagi chet el tuzilmalari;
- O’zbekiston Respublikasidagi manbalardan daromadlar oluvchi O’zbekiston Respublikasi norezidentlari bo’lgan yuridik shaxslar;
- soliq to’lovchilar konsolidatsiyalashgan guruhining mas’ul ishtirokchilari bo’lgan yuridik shaxslar;
- soliq davrida tovarlarni (xizmatlarni) realizatsiya qilishdan olgan daromadlari bir milliard so’mdan ortiq bo’lgan yoki o’z ixtiyori bilan foyda solig’ini to’lashga o’tgan yakka tartibdagi tadbirkorlar;
- oddiy shirkat shartnomasi (birgalikdagi faoliyat to’g’risidagi shartnoma) doirasida amalga oshiriladigan faoliyat bo’yicha oddiy shirkatning ishonchli shaxsi.
Agar Soliq kodeksida boshqacha qoida nazarda tutilmagan bo’lsa, aylanmadan soliq to’lovchi shaxslar soliq to’lovchilar hisoblanmaydi.
Yuridik shaxslar foyda solig‘i bo‘yicha byudjet bilan hisob-kitoblarni mustaqil ravishda amalga oshiradilar. Ayrim iqtisodiyot tarmoq korxonalari byudjet bilan hisob-kitoblarni O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qaroriga binoan markazlashtirilgan tartibda amalga oshirishlari mumkin (misol uchun, energetika, neftgaz-xolding kabi tarmoq korxonalari).



Yüklə 22,15 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin