2 Mazkur majmuada “Fan va texnika” faniga doir me’yoriy ta’minot (o‘quv dasturi, ishchi fan dasturi), ta’lim texnologiyalari o‘z aksini topgan. Ushbu o‘quv-uslubiy majmua oliy ta’lim muassasalarining professor- o‘qituvchilari uchun tavsiya

12
-
mavzu: XVIII asrning oxiri XIX asrda ilmiy 
bilimlarning rivojlanishi (2 soat). 
Ilmiy-texnika taraqqiyotining o‘ziga xos xususiyatlari. XIX asrda fan va 
texnikaning yagona tizimga aylanishi. energiyaning saqlanish qonunini kashf etilishi. 
m.faradey va g.gers kashfiyotlari. 1803 yilda fulton tomonidan birinchi paroxodni 
sinovdan o‘tkazilishi. telegrafning kashf etilishi. a.butlerov va D.I.Mendeleevning 
ximiya fani rivojlanishiga qo‘shgan hissasi. Ch.Darvin va uning evolyusion nazariyasi. 
genetika fani. g.mendel qonuni va uning ahamiyati. tibbiy bilimlar. i.sechenov va 
I.P.Pavlov. I.F.Kruzenshtern ekspeditsiyasi. J.Kuk F.Bellinsgauzen va M.lazarev 
sayohatlari va ularning ahamiyati. a.smit, k.sen-simon tadqiqotlari. t.maltus nazariyasi. 
a.shopengauer, F.Nitsshe va G.Spenserlarning fan rivojiga qo‘shgan hissasi. 
13-
 
mavzu: XVI-XIX asrlarda markaziy osiyoda fanning ahvoli (2 soat). 
Markaziy Osiyoda fanning rivojlanishida bir oz tushkunlik. madrasalar va 
maktablar. kutubxonalar faoliyati. bobokalon mufti tomonidan matematikaga oid 
o‘quv qo‘llanmalarini yaratilishi. mirza badi devoniy faoliyati. ubaydulla ibn 
muhammad yusuf va uning “davolash usullari haqida” asari (1598 yil). ahmad donish 
va uning astronomik asarlari. mahmud Ibn Vali va uning “bahr ul-asror” asari. 
jo‘g‘rofiy bilimlarning rivojlanishi. XVI-XIX asrlarda tabiiy va ijtimoiy fanlarning 
ahvoli. mirzajon sheroziy va yusuf qorabog‘iy. tarixnavislik. i.ibrat, m.bayoniy, 
a.donishlar ilmiy asarlariga tavsif. rossiya imperiyasi davrida fan rivojidagi 
nomutanosibliklar. 
14-
 
mavzu: XX asr ilmiy
-
texnika taraqqiyoti va ilmiy
-
texnika inqilobi asri 
(4 soat). 

---

136 
Ilmiy texnika taraqqiyoti tushunchasining mohiyati va ahamiyati. XX asrdagi 
muhim ilmiy kashfiyotlar. e.rezerford va n.bor tadqiqotlari. 
Eyneshteyn va uning nisbiylik nazariyasi. Z.Freyd va psixoanaliz. kinoning keng 
yoyilishi. n.vinner kibernetikaning asoschisi. kosmik eraning boshlanishi (1961 yil 
yu.gagarin). 1969 yil inson qadamining oyga etishi va uning tarixiy ahamiyati. XX asr 
nobel mukofoti laureatlari I.Pavlov (1904), M.Plank (1918), A.Eynshteyn (1921), 
N.Bor (1922), B.Rassel (1950 
Markaziy osiyoda birinchi universitetning ochilishi va uning mintaqada fan rivojiga 
qo‘shgan hissasi. o‘zbekiston fanlar akademiyasining tashkil topishi. sovet totalitar 
tuzumining fan namoyandalariga nisbatan qatag‘onlik siyosati va uning oqibatlari. 
axborot texnologiyasining rivojlanishi. osmono‘par binolarning bunyod etilishidagi 
texnik echimlar. dnk tahlili. axborot va jamiyat. axborot asri muammolari. 
kompyuterlar. spid muammosi. ekologiya. innovatsion texnologiyalar. gen 
injeneriyasi. tibbiyotdagi yutuqlar. nannotexnologiyalar. kosmosning tadqiq etilishi. 
Milliy istiqlolninig ilm-fan taraqqiyotida tutgan o‘rni. mustaqillik yillarida 
o‘zbekistonda ilm-fan sohalarida erishilgan yutuqlar. o‘zbek olimlari kashfiyotlarini 
jahon miqyosida e'tirof etilishi.