2. Tashqi tuzilishi Ichki tuzilishi

B

А

2-rasm. Mollyuskalar mantiyasi va chig’anog’ining tuzilishi:

A - tishsiz (bezzubka) (Anodonta)ning chig’anog’i va mantiyasi kesib ko’rsatilgani. 1- konxiolin qatlam; 2- ohakli prizmatik qatlam; 3-sadaf qatlam; 4- mantiya tashqi yuzasining epiteliysi; 5 - biriktiruvchi to’qima; 6- man­tiya ichki yuzasining kiprikli epiteliysi.
B – sadafdor (Unio) ning chig’anog’i va mantiya chet qismining kesib ko’rsatilgani: 1 - mantiyaning ichki epiteliy­si; 2- mantiyaning tashqi epiteliysi; 3 - mantiya chet qismi bo’rtmasida hosil bo’ladigan konxiolin qatlamining boshlong’ich joyi; 4- konxiolin qatlami; 5- mantiya epiteliysi ajratishidan hosil bo’lgan prizmatik qatlamning boshlang’ich joyi; 6 - prizmatik qatlam; 7 - sadaf qatlami.

Chig’anoq formasining turiga qarab, mantiya yoki tana gavdaning ikki yonida osilib turadigan (ikki pallalilarda), yoki tananing keyingi yoki oldingi qismini bekitadigan burmalar hosil qiladi. Shuning uchun, mantiya bilan mollyuskaning gavdasi orasida, tashqi muhit bilan xar xil tarzda aloqa qiladigan bo’shliq- mantiya bushlig’i bor, qaysiki bunga, oshqozon, ajratish va reproduktiv organ yo’llari ochiladi. Undan tashqari mantiya bo’shlig’ida jabra, kimyoviy sezgi organi(osfardiya) va bezlar joylashgan.

Mollyuskalarning tashqi tuzilishiga xos bo’lgan xususiyatlar: 1) metameriyaning bilinarli izi yo’qligi, 2) gavdaning bosh, tana va oyoq qismlarga bo’linishi, 3) chig’anoq va mantiyaning bo’lishi.
3.Ichki tuzilishi
Mollyuskalarning ichki tuzilishi(3-rasm). Mollyuskalar tanasi ichki organlari orasidagi bo’shliqlar yumshoq biriktiruvchi parenxima bilan to’la bo’ladi, ularning «yumshoqtanlilar» deb atalishining sababi ham shundadir. Mollyuskalarda chig’anoq va maxsus harakatlanish organ-oyoqning rivojlanishi natijasida, muskullar qatlamiga ega bo’lgan tipik teri-muskul qopchiq yo’q, ularda maxsus oyoq muskulaturasi, ikki pallalilarda esa chig’anoqni biriktiradigan muskul rivojlangan.

3-rasm. Mollyuskaning tuzilish sxemasi (qorin oyoqli mollyuska misolida). Gotting bo’yicha(1974), o’zgarishlar bilan. 1-chig’anoq; 2-jinsiy bez; 3-jigar; 4-aorta; 5-yurak qorinchasi; 6-yurak oldi bo’lmasi; 7-mantiya; 8-vistseral gangliy; 9-jabra; 10-jabra bo’shlig’i; 11-ajratish organi; 12-ichak; 13- pedal gangliy; 14-plevral gangliy; 15- radula; 16-og’iz; 17-ko’z; 18-tserebral gangliy