2021 bobur g‘azallarida gul timsolining badiiy talqinlari umida Kamolova

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 1 | ISSUE 8 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423 
343 
w
www.oriens.uz
September 
2021
 
bo‘lmasin, u toqat qiladi, chidaydi...Sadoqatli oshiq sevgilisidan xafa bo‘lmaydi, 
unga shodu xurramlik tilaydi[Qayumov A, 2008:30]: 
Latofat gulshanida gul kibi sen sabzu xurram qol,
Men archi dahr bog‘idin xazon yafrog‘idek bordim[Bobur, 2019:69]  - 
Tahlilga tortilgan aksariyat baytlarda yor yuzi gulga qiyoslangan, ayrimlarida 
esa ma’shuqaning o‘ziga “ey gul” deya murojaat qilingan. Ushbu misralarda oshiq 
ma’shuqasining latofat gulshani, ya’ni yoshlik chamanida gul singari sabzu 
xurramlikda bo‘lishini xohlaydi... Shuning barobarida o‘z holatini xazon yafrog‘iga 
qiyoslaydi. Ayon bo‘ladiki, shoir tazod san’atini qo‘llagan.
Boshqa bir g‘azalda quyidagi bayt keltirilgan:
Gahi guldek yuzini ul shakar so‘zlukni islasam,
Gahi shakkar kibi ul yuzi gulning la’lidin totsam[Bobur, 2019:71]  - 
Avvalgi misrada “guldek yuz” birligi mavjud. Bunda gul –mushabbih, yuz – 
mushabbihunbih, -dek – vositai tashbeh, chiroylilik, go‘zallik sifati – sababi tashbehni 
hosil qilmoqda. Demak, tashbeh san’ati qo‘llangan. Keyingi satrga e’tibor qaratilsa, 
“yuzi gul” ifodasi uchraydi. Bunda “guldek yuz” va “yuzi gul” tardi aks san’atini 
yuzaga keltirgan. Binobarin, “tardi aks – arabcha teskari qilib takrorlash. Bu san’at 
takrirning o‘ziga xos ko‘rinishi bo‘lib, uning talabiga ko‘ra, she’r misrasidagi so‘z 
birikmasi 
yoki 
misraning 
o‘zi 
keyingi 
misrada 
teskari 
qilib 
takrorlanadi”[Sulaymonov Sh, To‘xsanov Q, 2009:114]. 
XULOSA 
Umuman, Bobur g‘azallarida gul timsoli orqali yor go‘zalli, husnu chiroyi, 
nozikligi, gulning tikani vositasida uning oshiq ko‘ngliga solgan jafosi tasvirlangan. 
Shuning barobarida o‘quvchi qalbiga yaqin ifodalar, beqiyos tasvirlarda tazod, 
tanosib, ishtiqoq, mubolag‘a, tamsil, tardi aks kabi badiiy tasvir vositalari 
imkoniyatlaridan foydalanilgan. 
REFERENCES 
1. Bekmirzayeva Xosiyat. Gul va bulbul //Yoshlik. 2014. 2 - son.
2. Bobur. Har kimki vafo qilsa. –Toshkent: Yangi asr avlodi. 2019. 160 b. 
3. Sulaymonov Sh., To‘xsanov Q. Adabiyotshunoslik atamalarining qisqacha izohli 
lug‘ati. – Buxoro. 2009 
4. Qayumov A.Zahiriddin Muhammad Bobur. ––Toshkent: Fan. 2008.52b.