2022 №1 908 termodinamika qonunlarini o‘qitish metodikasi takomillashtirish karimova O. A

2022 
№ 1
910 
usullari (issiqlik o’tkazuvchanlik, konvektsiya, nurlanish) ni, jism bergan yoki 
olgan issiqlik miqdorini hisoblash formulalari (
) ni 
eng avvalo takrorlash, umumlashtirish, keyin esa chuqurlashtirish lozim.
Energiyaning har xil turlari o’zaro bir-biriga aylanishi haqida ma’lum bo’lgan 
ma’lumotlar takrorlanib, umumlashtirilgandan so’ng yangi bilim berish tipida BBB 
(bilardim, bilishni xohlayman, bilib oldim) interfaol metodidan foydalanish 
maqsadga muvofiqdir. Bu esa ta’lim jarayonida o’qitishning yuqori samaradorlikka 
erishishiga olib keladi, albatta. 
BBB (bilardim, bilishni xohlayman, bilib oldim) metodi: 
1-qadam: Doskaga bayon qilinayotgan mavzu yoziladi. O‘quvchilarga o‘z 
daftarlariga bu mavzi bo‘yicha bilganlarini “bilardim”, deb yozish taklif qilinadi. 
Buning uchun 3 daqiqa vaqt beriladi. Taqdimot davomida o‘quvchilar mavzu 
bo‘yicha bilganlarini, masalan, ichki energiya, issiqlik miqdori, bajarilgan ish 
to’g’risida aytib berishadilar. Taqdimot davomida fikrlarni guruhlar tomonidan 
qaytib takrorlamaslik qoidasiga qat’iy rioya qilinadi.
2-qadam: O‘quvchilar daftarlariga “bilishni xohlayman”, deb yozishadilar. 
Bunda yangi mavzu “termodinamikaning I-qonuni” bo‘yicha nimalarni bilishni 
xohlashini yozish taklif etiladi. Bunga bir daqiqa beriladi. Taqdimot o‘tkaziladi.
3-qadam: O‘quvchilarga darslik kitobini ochishni va daftarlariga esa “bilib 
oldim”, deb yozishlarini taklif etiladi. O‘quvchilar esa o‘z daftariga yangi mavzu 
bo‘yicha, ya’ni bu qonun energiyaning saqlanish qonunining mazmuni ekanligini 
tushinganlarini yozishadi. Buning uchun o‘n daqiqa vaqt beriladi. O‘n daqiqa vaqt 
o‘tgandan so‘ng, taqdimot o‘tkaziladi.
Barcha qadamlarda o‘quvchilar bir - birini tinglash qoidasiga rioya qilishlari 
shart. O‘qituvchi tomonidan esa yangi mavzu bo‘yicha aytilmasdan qolgan 
materiallar o‘z vaqtida to‘ldiriladi, ya’ni faraz qilaylik, sistema 1 holatdan 2 
holatga o‘tishida uning ichki energiyasi ΔU = U1 – U2 ga o‘zgargan bo‘lsin. 
Bunday o‘zgarish sistemaga Q issiqlik miqdori bergandagina bo‘lishi mumkin. 

---

ISSN: 2181-3337
SCIENCE AND INNOVATION 
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL