23-mavzu. Dumalash podshipniklari to‘G‘RI­sida umumiy ma’lumotlar va ularning tasnifi. Dumalash podship­nik­­larining ishlash sharoiti va uning ishchanlik qobiliyatiga ta’siri. Dumalash podshipniklarining amaliy hisobi

Dumalash podshipniklarining ishlash sharoiti va uning ishchanlik qobiliyatiga ta’siri
Podshipnikdagi kontakt kuchlanishlarni aniqlash uchun dumalash jismlari orasida yuklamaning taqsimlanish qonunini bilish zarur. Mana shu statik noaniq masalani yechishda podshipnik aniq (ideal) tayyorlangan, tirqishlar, tig‘izliklar va ishqalanish kuchlari mavjud emas, deb qaraladi. Halqalar, dumalash jismlari, val va korpusning xususiy shakl o‘zgarishlari e’tiborga olinmaydi. Radial F_r kuch orqali dumalsh jismlari notekis yuklanadi (23.4 - rasm).
Muvozanat shartiga ko‘ra

F_r=F_o+2F₁cosγ+2F₂cos(2γ)+ ... +2F_ncos(nγ) , (23.1)

bu yerda γ=360⁰/z; z – shariklar soni.

(23.1) - formulaga nγ burchak 90⁰ dan kichik bo‘lgan hadlargina podshipnikning yuqori yarmi yuklanmaganligi bois kiritiladi.



23.4-rasm. Dumalash jismiga ta’sir etuvchi eng katta
yuklamani aniqlashga oid tarh

Yuqorida keltirilgan shartlar bo‘yicha F₀, F_1­,F₂ ... F_n kuchlari o‘rtasidagi bog‘lanishlarni kontakt shakl o‘zgarishlarini inobatga olib, quyidagi munosabatni yozamiz:

F₁=F_ocos^3/2γ, ... , F_n=F_ocos^3/2(nγ). (23.2 )

(23.1)- formula (23.2) – formulani e’tiborga olib, F_o ga nisbatan yechilsa:

F_o= . (23.3)

Dumalash podshipniklaridagi dumalash jismlarning amaldagi soni z=8...20 ning istalgan qiymatiga z/[1+2cos^5/2γ+2cos^5/2(2γ)+...+2cos^5/2(nγ)]≈4,37 bo‘lishi nazarda tutilsa:

F_o=4,37 . (23.4)

Radial tirqish va podshipnik detallari o‘lchamlaridagi noaniqlik­larning ta’sirini hisobga oluvchi tuzatma kiritilib, amalda quyidagi ifoda qabul qilinadi:


. (23.5)

Yuqoridagilardan, yuklamalarning taqsimlanishi podshipnikdagi tirqishlar va uning detallari geometrik shaklining aniqligiga bog‘liq ekanligi ko‘rinadi. Shuning uchun ham dumalash podshipniklarining tayyorlanish aniqligiga katta e’tibor qaratilishi lozim. Podshipniklarni ishlatish jarayonida tirqishlarning kattaligi podshipnik tarkibiy qismlarining yeyilishi oqibatida salbiy tomonga o‘zgaradi. Mana shu holat davom etaversa, podshipnik to ishdan chiqib, yaroqsiz holatgacha yetishi mumkin.