26 fevral 1992-ci il. Taleyin və zamanın Azərbaycan xalqına bəxş etdiyi ən dəhşətli və

xəstə ilə münasibət də əhəmiyyətlidir"

Mərkəzi Klinikanın baş həkim müavini, Ümumi Cərrahiyyə şöbəsinin müdiri t.e.n. Zaur Xəlilovla müsahibə

Artıq çəki ilə mübarizə aparmaq üçün 

ilk növbədə qida faktoruna ciddi riayət 

etmək, aktiv həyat tərzi sürmək lazımdır. 

Əgər bunlar kömək etmirsə, cərrahi 

müdaxilə ilə artıq çəki probleminin 

aradan qaldırılması tətbiq olunur.

MƏRKƏZİ KLİNİKA

BÜLLETEN-4 | FEVRAL 2015

6

Qan-damar  sistemi  xəstəliklərinin  profilaktikası  ak-

tiv həyat tərzinin və uzun illər sağlamlığın qorunub 

saxlanması  üçün  vacibdir.  Bu  birinci  növbədə  Sizin 

ürəyinizin  qorunması  üçün  gərəkdir.  Sağlam  ürək 

yaxşı əhval-ruhiyə, fiziki aktivlik və tam yaşayış-həyat 

tərzidir.

Qan-damar  sistemi  xəstəliklərinin  profilaktikası  –  öz 

üzərində  requlyar  iş,  bir  sıra  prioritet  məsələlərə, 

vərdişlərə baxış deməkdir. Ona görə də sağlam olmaq 

istəyən hər bir şəxs nəinki zərərli vərdişlərin istifadəsini 

minimuma endirməli, hətta onlardan imtina etməlidir. 

Siqaret  çəkmə  və  alkoqol  qəbulu  damar  keçiricili-

yinin  pozulmasına  mənfi  təsir  göstərir.  Tutulmuş, 

zədələnmiş  damarlar  isə  -  ürək-damar  xəstəliklərinin 

əsas səbəbidir. Qəbul edilmiş qida – bu tip xəstəliklərin 

profilaktikasında vacib şərtdir. Vitaminlərlə zəngin qi-

daların qəbulu (xüsusilə B qrup və C vitaminləri), xörək 

duzundan,  qızardılmış,  kəskin,  yağlı  qidalardan  az 

istifadə çox vacibdir. 

Emosional  vəziyyət  ürəyin  işinə  və  damarlara  təsir 

edir.  Stressə  qarşı  kəskin  reaksiya,  əsəbilik,  nevroz 

və  digər  reaksiyalar  damarların  spazmına  və  nəticə 

etibarilə ürək əzələsinə oksigen daşınmasını ləngidir. 

Sinir sistemi reaksiyalarını nəzarət etməklə Siz daxili 

tarazlığa nail olur, ürəyi artıq yüklənmədən qorumuş 

olacaqsınız. 

Ölçüb – biçilmiş fiziki aktivlik də qan-damar sistemi 

xəstəliklərinin  profilaktikası  üçün  önəmlidir.  Hipodi-

namiya (az hərəkətli həyat tərzi) və ya həddən artıq 

aktivlik – bunlar ürək əzələsinə mənfi təsir edən, iki 

arzu  olunmayan  cəhətlərdir.  Ürək-damar  sistemi-

nin sağlamlığı üçün yüngül, lakin requlyar fiziki işlər 

məsləhətdir. Gündəlik piyada gəzintilər Sizə ayda bir 

dəfə idman zalında edilmiş məşğələlərlə müqayisədə 

daha faydalı ola bilər.

Artıq  çəkinin  azaldılması,  pəhriz,  qanda  xolesteri-

nin səviyyəsinə nəzarət həkim məsləhətlərinə aiddir.  

Zərərli vərdişi olan insanlar siqaret çəkməkdən imtina 

etdikdə onlarda  iştaha güclənir. Bu isə qida qəbulunu 

artırmaqla,  çəkinin  yüksəlməsinə  səbəb  olur.  Bu 

arzu edilməz hallardan uzaqlaşmaq üçün artıq qida 

qəbulundan  qaçmalı,  düzgün,  rasional,vitaminlərlə 

zəngin qida qəbul edilməlidir. Lakin bu da məlumdur 

ki, qəbul edilən qidaların tərkibində nə qədər çalışsaq 

da vitamin defisitini, xüsusilə B qrup vitaminlərinə olan 

tələbatı ödəyəcək miqdar yoxdur. B qrup vitaminlərin 

isə insan orqanizmində kimyəvi reaksiyaların gedişatı 

baxımından böyük rolu vardır. Əfsus  ki, multi – vita-

min komplekslərinin tərkibində B qrup vitaminlərinin 

dozası  cüzidir.  Halbuki,  B  qrup  vitaminləriin  tablet 

formasında, rahat şəkildə, lazımlı dozada qəbul edilə 

bilməsi hər bir kəsin arzusudur. Orqanizmin B qrup 

vitaminə  olan  tələbatını  ödəyəcək,  sağlamlığını  bir 

daha gücləndirəcək preparatlardan biri Benoral B12 

vitaminidir. Benoral B12 vitamini orqanizmin B qrup 

vitamin defisitini aradan götürməklə yanaşı, maddələr 

mübadiləsini  bütün  orqanlarda  sürətləndirir,  nor-

mallaşdırır.  Benoral  B12  vitamini  tərkibinə  B1,  B6, 

B12  vitaminləri  daxil  olmaqla  qan-damar  siste-

mi  xəstəliklərinin  profilaktikası  üçün  istifadə  olu-

na bilər. Benoral 12 vitaminin tərkibində B1 bir sıra 

fermentlərin tərkibinə daxil olub, qəbul olunan qida-

lardan  enerji  alınması  üçün  vacibdir.  Eyni  zamanda 

zülal və yağların sintezi üçün də istifadə olunur. Sinir 

impulslarının ötürücülüyünü, ürək əzələsinin normal 

yığılmasını təmin edir. B1 vitamininə xüsusilə xəstəlik 

baş verdikdə, stress hallarında, fiziki iş zamanı tələbat 

artır.  Benoral  12  vitaminin  tərkibindəki  B6  vitamini 

də maddələr mübadiləsində iştrak edərək, orqanizm 

üçün vacib olan “xoşbəxtlik hormonu” adlanan sero-

toninin  sintezində  iştrak  edir.  Serotonin  emosiyanı, 

iştahanı,  yuxunu    nəzarətdə  saxlayır.  Qanyaranma-

da  iştrak  edir.  Benoral  B12  vitamininin  tərkibindəki 

üçüncü  vacib  vitamin  B12  vitaminidir.    Orqanizmdə 

regenerativ- bərpa işlərini görür. Qanda oksigen da-

şıyıcısı  olan  hemoqlobinin  sintezində  iştrak  edir.  Bu 

ürək  –  qan  damar  sistemi  xəstəliklərində  xüsusilə 

ürəyin oksigenlə təchizatını sürətləndirə bilir. Beno-

ral B12 vitamini tablet şəklində olduğundan istifadəsi 

də  rahatdır.  Gündə  bir  dəfə  yeməkdən  sonra  qəbul 

edilir. Hər bir tablet örtük qişaya malik olduğundan 

xüsusi  kəskin  qoxu  vermir.  Qeyd  etmək  lazımdır  ki, 

Benoral B12 vitamini eyni zamanda infeksiyalara qar-

şı müqaviməti artırır, hormonların ifrazına təsir edir, 

zehni və fiziki əmək qabiliyyətini artırır, xarici mühitin 

zərərli təsirlərinə qarşı orqanizmdə davamlılıq yaradır. 



  Qədim Romada xəstə, cərrahiyyə 

əməliyyatı zamanı öldüyü halda, 

cərrahın əlləri kəsilirdi.



  Dünyadakı canlıların 70%-i bakteriya-

lardır.



  Akulalarda xərçəng xəstəliyinə qarşı 

immunitet vardır.



  Burun insanda bütün ömrü boyu inki-

şaf edir.



  20 uşaqdan yalnız biri həkimin dediyi 

tarixdə doğulur.



  Dil izləri bütün insanlarda fərdidir.



  Bədən temperaturunun 80%-i insanın 

baş nahiyyəsindən ötürülür.



  İnsan başının orta çəkisi 3.6 kq-dır.



  İnsanların bədən üzvlərini sıxan 

geyimlərdən istifadə etməsi bədənin 

kəskin dartılmasını, mədə, bağırsaq 

sisteminin sıxılmasına səbəb olaraq 

turşu reflyüksu və qıcqırma, sidik sax-

laya bilməmə hallarının ağırlaşmasına 

gətirib çıxarır. 



Sovet Antarktik ekspedisiyasında 

həkim vəzifəsində çalışan Roqozov 

səfər zamanı başqa həkimin olma-

ması səbəbindən özünü appendisit 

əməliyyatı etmişdir.

XOCALININ QİSASINI ALAQ BİZ

Daşnaq tapdağında qalıb torpağım,

Yaran çox dərindir,  can Qarabağım.

Xocalı-köksümdə sızlayan dağım.

Nə ağlayaq, nə də ki, saç yolaq biz,

Xocalının qisasını alaq biz!

Bitsin anaların naləsi ahı,

Qaranlıq qalmasın yurdun sabahı,

Ər igidlər, ələ alın silahı!

Düşmənləri hey lərzəyə salaq biz,

Xocalının qisasını alaq biz!

Sahib çıxaq torpağa da daşa da,

Ürək gərək yurda sevgi yaşada.

Bayrağımız dalğalansın Şuşada,

O gün olsun qələbəni çalaq biz!

Xocalının qisasını alaq biz!

Xanın zənguləsi, Zülfinin səsi,

Ilhama gətirir eşidən kəsi.

Vətən -qəlb duyğusu, könül nəğməsi,

Xankəndində xan havası çalaq biz

Xocalının qisasını alaq biz!

Personalın yaradıcılığı

Qan-damar sistemi xəstəliklərinin birincili profilaktikası

Təsisçi: 

Mərkəzi Klinika

Baş redaktor: Toğrul Adıgözəlov 

Redaksiya heyəti: Kamran Musayev, Həsən Qəndilov, Nikbin Yusifov

Bülleten ayda bir dəfə nəşr olunur. 

Tiraj: 500

Tel: [phone]  |  Call center: [phone]  |  Fax: [phone]  |  [e-mail]    www.merkeziklinika.az  www.facebook.com/MerkeziKlinika   twitter.com/MerkeziKlinika

MARAQLI FAKTLAR

Arif Kərimov

2-ci qrup Qarabağ əlili, bağban