Talabalarni termodinamik jarayonlar bilan yaqindan tanishtirish va havoning adiabatik ko‘rsatkichini aniqlash.
2. NAZARIY QISM Ma’lumki, termodinamik jarayonlar deb, asosiy termodinamik kattaliklar – solishtirma hajm , absolyut bosim r va absolyut harorat T larga mos ravishda ideal gaz holatining o‘zgarishiga aytiladi. SHunday jarayonlar borki, bularda gaz holatini belgilab beruvchi kattaliklardan bittasi o‘zgarmay qoladi. Ular izojarayonlar deb ataladi:
izoxorik – hajm o‘zgarmas, =const; izobarik – bosim o‘zgarmas, r=const; izotermik – harorat o‘zgarmas, T=const. Bulardan tashqari gaz holatining o‘zgarishi jarayonning qanday kechuviga ham bog‘liq bo‘ladi:
- adiabatik dq=0 – tizim tashqi muhit bilan issiqlik almashmaydi;
- politropik pn=const, ya’ni issiqlik Sig‘imi o‘zgarmas jarayonlar.
IZOXORIK JARAYON – bu SHarl qonunidan kelib chiqqan bo‘lib, hajmdan boshqa ko‘rsatkichlar o‘zgaradi. Bunga misol qilib ko‘pincha berk idishlar ichidagi jarayonlar keltiriladi.
Izoxorik jarayonda absolyut bosimning o‘zgarishi absolyut haroratning o‘zgarishiga to‘g‘ri proporsionaldir.
Izoxorik jarayon p va Ts koordinatalarda quyidagi ko‘rinishiga ega (3.1-rasm).
3.1-rasm
Bu jarayonda tizimga berilgan issiqlik ichki energiyaning o‘zgarishiga olib keladi.
dq=dU q=C(T2– T1).
