3 – Ma’ruza. Ishlab chiqarish va uning tarmoqlarida metrologik xizmat va ta’minot. Reja

3.3. Respublika metrologik xizmati – metrologik ta’minotning tashkiliy 
asosi sifatida
 
Respublika metrologik xizmati metrologik ta’minotning tashkiliy asosi bo‘lib 
hisoblanadi. Metrologik ta’minot bo‘yicha ishlarning hal qiluvchi hajmini 
ixtisoslashtirilgan metrologik tashkilotlar bajaradi. Bu tashkilotlar majmuasi va 
ularning mamlakatda o‘lchashlar birliligini va talab qilinayotgan aniqligini 
ta’minlashga yo‘naltirilgan faoliyati metrologik xizmatni tashkil etadi. Metrologik 
xizmat tashkilotlari metrologik ta’minot bo‘yicha barcha ishlarni ilmiy – texnikaviy 
va metodik boshqaruvini amalga oshiradi, o‘lchashlar birliligini ta’minlash uchun 
zarur qoida va me’yorlarga rioya etilishini nazorat qiladi.
Metrologik xizmat aniq o‘lchashlarning ilmiy – nazariy aspektlarida ham, 
amaliy aspektlarida ham muhim ishlarni bajarishga qodir ilmiy va nazariy – sinov 
tashkilotlarining tarmoqlangan tarmog‘ini ifodalaydi. 
Hozirgi vaqtda respublika metrologik xizmati respublikaning har bir 
viloyatida davlat metrolgik xizmatlari tarmog‘iga ega, 13 ta metrologik xizmat 
tayanch tashkilotlariga va respublikaning 302 korxona va tashkilotlarida idora 
metrologik xizmatlarining tarmoqlangan tarmog‘iga ega.
 O‘zbekiston Respublikasi davlat metrologik xizmati tuzilmasi 
 
O‘zstandart Agentligi boshqaradigan davlat metrologik xizmatiga 
Qoraqalpog‘iston Respublikasidagi, viloyatlardagi va Toshkent shaharidagi davlat 
metrologik xizmat idoralari kiradi. 
Davlat metrologik xizmat idoralari davlat metrologik tekshiruvi va nazoratini, 
shuningdek qonun hujjatlariga muvofiq faoliyatning boshqa turlarini ham bajaradi. 
Davlat metrologik xizmatga O‘zstandart Agentligi rahbarlik qiladi. 
O‘zstandart Agentligi nomidan milliy idora vakolatlariga quydagilar kiradi: 
– metrologiya sohasida, metrologik faoliyatni hududlararo va tarmoqlararo 
muvofiqlashtirishda yagona davlat siyosatini amalga oshirish; 
– milliy etalonlarni yaratish, tasdiqlash, saqlash va asrash qoidalarini o‘rnatish 
va ularning xalqaro darajada taqqoslanishini ta’minlash; 
– o‘lchashlar vositalariga, metodlariga va natijalariga umumiy metrologik 
talablarni belgilash; 
– davlat metrologik tekshiruvi va nazoratini amalga oshirish; 
– metrologik masalalar bo‘yicha me’yoriy hujjatlarni, shu jumladan 
O‘zbekiston Respublikasining barcha hududlarida majburiy kuchga ega bo‘lgan 
hujjatlarni boshqa davlat boshqaruv idoralari bilan birgalikda qabul qilish; 
– metrologiya sohasida ilmiy va muhandis-texnik kadrlarni tayyorlash; 

---

– 
O‘zbekiston 
Respublikasining 
metrologiya 
sohasida 
xalqaro 
shartnomalariga rioya qilinishini tekshirish; 
– xalqaro tashkilotlarning metrologiya masalalari bo‘yicha faoliyatida 
qatnashish; 
– O‘z O‘BTT ning ishini va rivojlanishini, xalqaro o‘lchashlar tizimi va 
boshqa mamlakatlarning o‘lchashlar tizimlari bilan uyg‘unlashtirishni ta’minlash; 
– iste’molchilarning huquqlarini, insonlarning sog‘ligi va xavfsizligini, atrof 
muhitni va davlat manfaatlarini o‘lchashlar ishonchsiz natijalarining salbiy 
ta’sirlaridan himoya qilish bo‘yicha tadbirlarni amalga oshirish. 
O‘zstandart Agentligi to‘g‘risida Nizom O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar 
Mahkamasining 05.08.2004 №373 Qarori bilan tasdiqlangan. 
Davlat metrologik xizmatiga quyidagilar ham kiradi: 
– Milliy etalonlar markazi; 
– Metrologik xizmat Bosh markazi; 
– Standart namunalar Bosh markazi; 
– Standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish ilmiy-tadqiqot instituti 
(SMS ITI) Malaka oshirish markazi (MOM) bilan birga; 
– sinash va sertifikatlashtirish hududiy markazlarining (SSM) ning metrologik 
laboratoriyalari; 
– standartlashtirish va metrologiya hududiy boshqarmalari (SMB); 
– Axborot-ma’lumotnoma markazi. 
Milliy etalonlar markazi O‘zbekiston Respublikasi etalon zahirasini 
rivojlantirish va mukammallashtirish, kattaliklar birliklarining davlat etalonlarini 
yaratish, saqlash va qo‘llanish bo‘yicha ishlarni olib boradi. 
Metrologik xizmat Bosh markazining vazifalari SMS ITI ga yuklatilgan 
bo‘lib, o‘lchashlar birliligini ta’minlash ilmiy-metodik, texnik-iqtisodiy, tashkiliy, 
me’yoriy asoslarini yaratadi, metrologiya sohasida kadrlar tayyorlash va malaka 
oshirish ishlarini bajaradi. 
Standart namunalar Bosh markazi, buning vazifalari ham SMS ITI ga 
yuklatilgan, moddalar va materialllar tarkibi va xossalarining standart namunalari 
davlat xizmatiga ilmiy-metodik rahbarlik qiladi, yuridik shaxslarning standart 
namunalarini 
chiqarish 
va 
qo‘llanish 
tartibi 
bo‘yicha 
faoliyatlarini 
muvofiqlashtiradi, mamlakatimizda chiqariladigan davlat standart namunalarini 
ekspertiza qilish va attestatlashni amalga oshiradi. 
Metrologik xizmatlarni ko‘rsatish bo‘yicha Markaz, hududiy SSM ning 
metrologik laboratoriyalari, hududiy SMB o‘lchashlar birliligini ta’minlash 
bo‘yicha ishlarni muvofiqlashtiradi, davlat metrologik tekshiruvi va nazorati 
qo‘llaniladigan sohada metrologik tekshiruv va nazoratni O’z DSt 8.002:2002 “O‘z 
O‘DT. Metrologik tekshiruv va nazorat. Asosiy nizomlar” bo‘yicha o‘tkazadi.
Axborot-ma’lumotnoma markazi me’yoriy hujjatlar jamg‘armasini saqlaydi 
va O‘z O‘BTT qatnashchilarini axborotlar bilan ta’minlaydi.