3-amaliy mashgʻulot: Qishloq xoʻjaligi uchun bakterial dori darmonlar olish texnologiyasi

Quruq azotobakterinni ajratib olish texnologiyasi. Azotobakterin - bakterial o‘g‘it bo‘lib tuproq mikroorganizmi Azotobacter chroococcum asosida ajratib olinadigan preparat hisoblanadi. Uni ajratib olishda har 1 g sarf etilgan shakar hisobiga 20 mg atmosfera azotini fiksatsiyalaydi. Bundan tashqari o‘g‘it sifatida ishlatilgan bakterial o‘g‘itlar tuproqqa o‘simliklarni o‘sib chiqishi va rivojlanishini stimullovchi biologik faol moddalar (nikotin va pantoten kislotalar, piridoksin, biotin, geteroauk­sin, gibberilin va boshqalar) ni ishlab chiqaradi, ular tomonidan produksiyalanadigan anisomitsin guruhiga mansub bo‘lgan fungisid moddalar esa, o‘simliklarning rizosferasida zararli mikroskopik zamburug‘larning rivojlanishini bo‘g‘ib qo‘yadi.

Azotobakterlarning hamma turlari – aerob bakteriyalar jumlasiga kiradi. Bu mikroblar muhitdagi organik va anorganik shakldagi fosfor­ning miqdoriga nisbatan sezgirlikni namoyon qiladi, uning muhitdagi miqdorini ko‘p bo‘lishi Azotobakterni rivojlanishini jadallashtiradi. Oziqa muhitida fosforning miqdorini kam bo‘lishi bakteriyalarning rivojlanishini susaytiradi, azotni o‘zlashtirish qobiliyati ham pasayadi. Azotobakter ning ko‘p turlari azotni faqat bog‘langan azotning miqdori kam bo‘lgan muhitda yoki umuman bo‘lmagan muhitda o‘zlashtiradi. Bu mikrobning azotni o‘zlashtirish qobiliyati muhitda ammiak bo‘lganda susayadi. Molibden (ba’zan vanadiy) birikmalari azotni o‘zlashtirilishiga stimullovchi ta’sir ko‘rsatadi. Molekulyar azotni o‘zlashtirilishi uchun mas’ul nitrogenaza tizimi multiferment kompleksi bo‘lib, uni tarkibida gen bilan bog‘lanmagan temir, molibden va SH-guruhlar bo‘ladi.

Mikrobiologik sanoat azotobakterinning bir nechta: quruq, tuproqli va torfli turlarini ishlab chiqaradi.

Quruq azotobakterinni ishlab chiqarish texnologiyasi ko‘p jihatdan nitragin ishlab chiqarish texnologiyasiga o‘xshash, shu sababli quyida, uning farqli tomonlarinigina ko‘rib chiqiladi. Quruq azotobakterin tarkibiga qo‘shimcha ravishda qo‘shilgan Azotobakter ning quritilgan faol hujayralari hisoblanadi. Uning 1g da 0,5 mlrd hayotchan hujayralar bo‘lishi lozim. Mikroorganizmning shtammlari Rhizobium hujayralarini o‘stirishda foydalanilgan oziqa muhiti komponentlaridan foydalaniladi. Unga qo‘shimcha ravishda muhitga temir va marganetsning sulfat tuzlari, shuningdek molibdenat kislotaning murakkab tuzidan qo‘shiladi. O‘stirish jarayonida muhitning pH ni 5,7-6,5 chegarasida tutib turib, 1 minut davomida 1 hajm muhitga 1 hajm havo yuborish darajasidagi aeratsiyadan foydalaniladi. Quritilgan tayyor mahsulotni tegishli miqdorda qo‘shimcha qo‘shgandan so‘ng polietilen xaltachalarga 0,4-2 kg etib qadoqlanadi. Shu holatda haroratni 15 ⁰C da ushlab turib 3 oygacha saqlash mumkin.