3 I. Bob. Landshaft tushunchasiga umumiy tavsif

2.2. Buxoro viloyati landshaftlarini tasniflash
Landshaftlarni tasniflashda biroz boshqacharoq yondashuvni Buxoro viloyati landshaftlari misolida ko`rish mumkin.
Ma`lumki, hozirgi landshaftlar uzoq geologik davrlarni o’z ichiga olgan paleogeografik jarayonlarning hosilasidir. Landshaftlarni geomorfologik, litogen asoslari, geoekologik xususiyatlari bevosita o’tmish davrlar hosilasi bilan uyg’undir. Shu sababli akademik K. K. Markov “Geograf uchun Yer yuzasining o’tmishi uning hozirgi manzarasini bilish uchun kalitdir”, - deb qayd qilgan edi. Hozirgi landshaftlar o’tmish landshaftlarning vorislaridir. Falsafiy til bilan aytganda bugungi kun o’tmishning inkori va ayni paytda uning davomidir. Shu bois landshaftlarni tasniflashda paleogeografik tahlil asosiy tamoyillardan biri bo’lmog’i lozim.
Landshaftlarni tasniflash ularga tartib berish, jarayoni landshaftlarning katta - kichikligi (morfologik) bilan emas, balki sifat ko’rsatkichlari (“nisbiy bir xilligi”) tamoyili asosida amalga oshiriladi. Tasniflash ilmiy-amaliy ahamiyatga ega. Eng muhimi bunday yondashuv kundalik amaliyot talablariga yaqin turadi. Afsuski, bu boradagi izlanishlar turlicha yondashuvlarga asoslangan bo’lib, hanuzgacha bir to’xtamga kelinmagan. Buning birinchi va asosiy sababi landshaftlarning o’ta murakkab tuzilganligi. Ikkinchidan, izlanuvchilarning bu masalaga turli maqsad va usullar bilan yondashganligi. Uchinchidan esa, tadqiqotchilar «maktabi» va ilmiy salohiyatining turli darajada ekanligidir.
Falsafiy til bilan aytganda, mazkur tadqiqotlarni tabiatda mavjud bo’lgan landshaftlarni bilish yo’lidagi, bosqichma - bosqich qo’yilgan ilmiy “qadamlar” deb baholash mumkin. Bu tadqiqotlar birinchidan, tarixiyligi, ilmiyligi bilan qadrli bo’lsa, ikkinchidan – esa ular “muloqot mavzusi”, ya’ni yangi izlanishlar uchun “ozuqa muhiti”, ekanligi bilan qimmatlidir.
Qayd qilish joizki, hanuzgacha landshaftshunoslikka bevosita tegishli bo’lgan tayanch tushuncha, atamalar haqida ham fikrlar qat’iy emas.
Landshaftning mazmuni, ko’lami va uni yaratuvchi omillar haqidagi fikrlarning ham xilma-xilligi hammaga ayon. Ammo bu boradagi chalkashliklar, turlicha talqinlar fanning ijtimoiy nufuziga putur yetkazadi va o’ziga xos qiyinchiliklar tug’diradi