3. Kapital qoyuluşuları və maliyy invdstisiyaların uçotu
Yüklə 244,85 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
bəzi xüsusiyyətlər vardır. Yuxarıda qeyd edildiyi kimi. çəkilmiş məsrəflərin uçotunu
sifarişçi 202 aylı “istehsalat məsrəfləri” hesabında deyil, 113 saylı “Torpaq, tikili və avadanlıqlarla bağlı məsrəflərin kapitallaşdırılması” hesabında faktiki maya dəyəri ilə obyektlər, işlərin növləri üzrə aparılır. Əsaslı tikinti şöbəsi və sifarişçi müəssisə arasında yerinə yetirilmiş tikinti-quraşdırma işlərinə görə hesablaşmalar smeta dəyəri ilə deyil, faktiki maya dəyəri ilə aparılır. Bu hesabın debetində tikinti başlanandan sonra onun tam başa çatmasına və istismarına təhvil verilməsinə qədər artan yekunla tikinti təşkilatlarına çəkilən faktiki məsrəflər, müvafiq hesabların (201, 202, 721, 533 və b.) kreditlərindən əks etdirilir. Mühasibat uçotunda təsərrüfat əməliyyatlarının qeydiyyatı üçün, podratçı təşkilatların uçotunda olan həmin ilkin sənədlər və uçot registrləri tətbiq olunur.
Kapital qoyuluşlarını öz ehtiyacları üçün yerinə yetirilən podradçı təşkilatlar tikinti- quraşdırma işləri üzrə məsrəfləri (onlar planda olan zaman) əvvəlcə 202 saylı “İstehsalat məsrəfləri” hesabında uçota alır və işlərin təhvili həyata keçirildikcə 601 saylı “Satış” hesabına keçirirlər. 113 saylı hesabda bu işlər smeta maya dəyəri ilə əks olunur.
Məsrəflər iqtisadi məzmununa görə aşağıdakı elementlər üzrə qruplaşdırılır: a)material məsrəfləri (geri qaytarılan tullantıların dəyərini çıxmaqla);
b)əməyin ödənilməsinə xərclər; c)sosial ehtiyaclara ayırmalar;
ç)torpaq, tikili və avadanlıqların amortizasiyası; d)sair məsrəflər.
Məhsulların (işlərin. xidmətlərin) istehsalı və satışı ilə əlaqədar olan məsrəflər, məhsulların maya dəyərinin tənzimlənməsi, uçotu və kalkulyasiyası zamanı, həm də maya dəyərinin maddələri üzrə qruplaşdırılır. Hazırda kapital xarakterli bütün xərclər çox 11
vaxt aşağıdakı maya dəyəri maddələr üzrə: materiallar, fəhlələrin əsas əmək haqqı, inşaat maşınları və mexanizmlərin istismarı üzrə məsrəflər, üstəlik xərclər üzrə qruplaşdırılır.
4.Başa çatmış və bitməmiş kapital qoyuluşlarının uçotu Dövlət qəbul komissiyasının aktı əsasında qəbul edilmiş obyekt başa çatmış tikinti hesab olunur. Daha doğrusu, başa çatmış tikintiyə bütün tikinti-quraşdırma işləri, avadanlıqların quraşdırılması üzrə işlər tamamilə başa çatan, müəyyən edilmiş qaydada qəbul aktı ilə rəsmiləşdirilən və təsdiq edilən, istismara qəbul edilmiş obyektlər aiddir. Tikintisi başa çatmış obyektlərin istismara qəbul qaydası Nazirlər Kabineti tərəfindən müəyyən edilir. Birinci növbədə başa çatmış obyekti bina tikən tərəfindən təyin edilmiş işçi komissiyası vasitəsilə qəbul edilir. Komissiya tikintisi başa çatmış obyektlərin və quraşdırılmış avadanlıqların layihəyə müvafiqliyini, sınağın və avadanlığın kompleks yoxlanmasının nəticələrini, obyektlərin normal istismara hazırlığını və məhsulun buraxılışına və ya xidmətin göstərilməsinə hazırlığını, tikinti-quraşdırma işlərinin keyfiyyətini və i.a. yoxlamalıdır. Tikintisi başa çatmış ayrıca dayanan bina və qurğu, obyektin tərkibinə daxil olan tikilmiş və ya əlavə tikilmiş istehsalat və köməkçi istehsalat təyinatlı binalar, obyektlərin tikintisi prosesində onların işə salınması vacib olan zaman obyekti bütövlüklə qəbul edən Dövlət komissiyasına onlar hazır olduqca, onları təqdim etməklə işçi komissiyası tərəfindən qəbul edilir. İstehsal təyinatlı obyektlərin tikintisi başa çatdıqda, əgər quraşdırılmış avadanlıqda layihədə nəzərdə tutulan məhsulun buraxılışına başlandıqda, habelə əgər onlar istismar kadrları ilə komplektləşdirilibsə, enerji resursları ilə, xammalla və s. təmin olunduqda qəbul edilir.
Başa çatmış kapital qoyuluşlarına aşağıdakılar aiddir: müəyyən edilmiş qaydada işə salınması aktla rəsmiləşdirilən tikinti və ya quraşdırılması başa çatan obyektlər üzrə məsrəflər; əsas vəsaitlərin tərkibinə daxil edilən quraşdırılması tələb olunmayan avadanlıqların, inventarların, alətin və digər əşyaların əldə edilməsi üzrə məsrəflər; əsas vəsaitlərin dəyərini artırmayan məsrəflər; ayrı-ayrı obyektlərin tikintisində pay iştirakı qaydasında digər təşkilatlara verilən maliyyələşdirmə; qəti surətdə dayandırılmış və həyata keçirilməmiş tikinti üzrə müəyyən edilmiş qaydada silinən məsrəflər. Müəyyən edilmiş qaydada Dövlət komissiyası tərəfindən təsdiq edilən aktlarda başa çatmış tikinti üzrə məsrəflər, 113 saylı hesabdan müvafiq maliyyələşmə hesabına 341,342, 544 saylı hesabların debetinə silinir.
Buna oxşar qaydada torpaq, tikili və avadanlıqların dəyərini artırmayan məsrəflər və həyata keçirilməyən və qəti surətdə dayandırılan əsaslı tikinti üzrə məsrəflər silinir. 12
Tikintisi başa çatdırılmış binalar və qurğular, qurulmuş avadanlıqlar, onların ilkin dəyərini artıran obyektlərin başa çatmış əlavə tikintisi və əlavə avadanlıq qoyulması işləri Dövlət komissiyasının aktları əsasında qəbul edən təşkilatın balansında torpaq, tikili və avadanlıqların tərkibinə daxil edilir.
Tikintinin smetalarında nəzərdə tutulan və işə salınan obyektlər üçün birinci komplekt kimi ayrılan alət və inventar əldə edilmə dəyəri ilə əşyaların tərkibinə daxil edilir. Bütövlükdə müəssisənin Dövlət komissiyası tərəfindən qəbuluna qədər sifarişçinin işçi komissiyası tərəfindən qəbul edilən, iri müəssisənin tərkibinə daxil olan tikintisi başa çatmış ayrı-ayrı köməkçi binalar və qurğular əsas vəsaitlərin tərkibinə bu şərtlə daxil edilir ki, əgər onların işə salınması planda nəzərdə tutulmuş olsun (titul siyahısında), həmçinin onların istismarı faktiki başlansın. Hissə-hissə işə salınan obyektlər əsas vəsaitlərin tərkibinə obyektin işə salınan hissəsinin dəyərində daxil edilir. Bu zaman həmin obyektin tam smeta dəyərində obyektin işə salınan payında , həmin obyekt üzrə sifarişçi tərəfindən faktiki həyyata keçirdiyi məsrəflərin məbləğindən asılı olaraq qanunla müəyyən edilmiş qaydada rəsmiləşşdirildikdən sonra qəbul edilir.
Sifarişçi tərəfindən ödəməyə qəbul edilməyən başa çatmamış əsaslı işlər mühasibat hesablarında əks olunmur və balansda göstərilmir. Belə işlər ancaq analitik uçotda tikinti obyektləri çərçivəsində sorğu kimi uçota alınmalı və ancaq 2 saylı formada hesabatda göstərilməlidir. 113 saylı hesabda məsrəflər ancaq onları maliyyələşdirən bank təşkilatı tərəfindən ödənildikdə və ya ödəməyə qəbul edildikdə əks olunur.
İstismara təhvil verilmiş obyektlər üzrə məsrəfləri silmək və onları əsas vəsaitlərin tərkibinə daxil etmək üçün istismara verilən hər bir obyekt üzrə (bina, qurğu, avadanlıq) inventar dəyərini müəyyən etmək lazımdır. Tikintisi başa çatmış və ya əldə edilmiş obyektlərin inventar dəyəri dedikdə - işə salınan və əsas vəsaitlərin tərkibinə daxil edilən obyektlərin ilkin dəyərini təşkil edən, onların tikilməsinə və ya qəbul edilməsinə çəkilən məsrəflərin məcmusu başa düşülür.
İstismara verilən binaların və qurğuların inventar dəyərinə daxildir: inşaat- quraşdırma işlərinə məsrəflər; bina və qurğuların ayrılmaz hissəsi hesab olunan quraşdırılmış avadanlığın dəyəri; layihə-axtarış işlərinə məsrəflər; sair əsaslı işlər və məsrəflər; obyektlərin inventar dəyərinə daxil edilən xərclər.
İnşaat-quraşdırma işlərinə məsrəflər obyektlərin dəyərinə müstəqil yolla daxil edilir. Layihə təşkilatlarının müəllif nəzarətini daxil etməklə layihə-axtarış işlərinə məsrəflər, tikintinin konkret obyektinə göstərilən işlərə görə müvafiq təşkilatlara ödənilən məbləğlər də aid edilir. Qeyd olunan məsrəflər tikintinin bir neçə obyektinə aid edilən hallarda, onlar işə salınan obyektlərin smeta dəyərinə mütənasib olaraq bölüşdürülür. Sair əsaslı işlər və məsrəflər tikintinin və ya rekonstruksiyasının ayrı-ayrı obyektləri arasında
13
işə salınan və ya rekonstruksiya edilən obyektlərin smeta dəyərinə mütənasib olaraq bölüşdürülür.
Fəaliyyətə başlayan quraşdırma tələb edən avadanlığın inventar dəyəri malgöndərənlərin qiyməti ilə avadanlığın dəyərindən, nəqliyyat və tədarük anbar xərclərindən, həmçinin müstəqim təyinatı üzrə istismara verilən avadanlığın dəyərinə aid edilən tikinti və quraşdırma işlərinə xərclərdən, sair işlər və məsrəflərdən ibarətdir. Əgər tikinti-quraşdırma işlərinə xərclər, sair işlər və məsrəflər bir neçə növ avadanlığa aid edilirsə, onda onların dəyəri ayrı-ayrı avadanlıq növləri arasında mal göndərənin qiyməti ilə onlasrın dəyərinə mütənasib olaraq bölüşdürülür.
Quraşdırma tələb etməyən avadanlığın inventar dəyəri, birinci komplekt kimi işə salınan obyektlər üçün ayrılan, alət və inventarların dəyəri, həmçinin quraşdırılması tələb olunan, lakin daimi ehtiyac üçün ayrılan avadanlığın dəyəri, malgöndərənlərin hesabları üzrə alış dəyərindən, vəsaitlərin əldə edilməsi ilə əlaqədar olan nəqliyyat və digər xərclərdən ibarətdir. Əgər standarta uyğun olmayan avadanlıq hazırlanırsa, onun dəyərinə həmçinin layihə işləri də daxil edilir.
Tikintisi başa çatmış bina və qurğuların, quraşdırılmış avadanlığın, onların ilkin dəyərini artırmaqla, obyektlərin əlavə tikilməsi və əlavə avadanlıq qoyulması başa çatmışsa, obyektlərin inventar dəyərləri müəyyən edilən zaman, müəyyən edilmiş qaydada təsdiq edilmiş torpaq, tikili və avadanlıqların təhvil-qəbul (daxili yerdəyişməsi) aktı ilə (qaiməsi) sifarişçilərin torpaq, tikili və avadanlıqların tərkibinəı daxil edilir.
5.Uzunmüddətli maliyyə investisiyaların uçotu
Maliyyə qoyuluşlarına – qiymətli kağızların əldə edilməsinə təşkilatın çəkdiyi məsrəflər, daha doğrusu, birgə, törəmə müəssisələrə, səhmdar cəmiyyətlərinə, yoldaşlıq cəmiyyətinə torpaq, tikili və avadanlıqların və sair aktivlərin qoyulması, habelə başqa təşkilatlara verilmiş borclar şəklində debitor borcları daxildir.
Həyata keçirilən kapital qoyuluşları müddətindən asılı olaraq qısamüddətli (bir ilə qədər olan müddətə qoyuluş) və uzunmüddətli (bir ildən çox olan müddətə qoyuluş) olurlar. Bundan başqa, maliyyə qoyuluşlarının bu və ya digər kateqoriyaya aid edilməsi, qiymətli kağızların əldə edilməsi məqsədindən asılıdır. Məsələn, ödənmə müddəti bir ildən çox olan səhmlər və ya istiqraz vərəqələri, onların il ərzində alınıb satılmasından gəlir əldə etmək məqsədilə əldə edilibsə, onda onlar qısamüddətli investiisiyalara aid edilir.
14
Başa çatmış kapital qoyuluşlarını təsdiq edən sənədlər alınmış səhmlər, müxtəlif sertifikatlar, istiqraz vərəqələri, edilmiş qoyuluşların məbləği kimi şəhadətnamə, verilmiş borclara aid müqavilələr hesab olunur. Edilmiş qoyuluşların məbləğinə müəssisənin hüququnu təsdiq edən, hələ əldə edilməyən sənədlər üzrə maliyyə qoyuluşları vəsaitləri ayrıca uçota alınır. Edilmiş qoyuluşların məbləğinə müəssisənin hüququnu təsdiq edən, hələ əldə edilməyən sənədlər üzrə maliyyə qoyuluşları ayrıca uçota alınır. Qiymətli kağızların satılmasını təsdiq edən sənədlər – alqı-satqı aktları, istiqraz vərəqələrinin ödənilməsini təsdiq edən və verilmiş borcların geri qaytarılmasını təsdiq edən aktlar – ödəmə tapşırığıdır.
Respublikamızda qiymətli kağızlarla əlaqədar olan əməliyyatlar 14 iyun 1992-ci ildə qəbul edilmiş və 523-İQ saylı “Qiymətli kağızlar və fond birjası haqqında” Azər. Respublikasının Qanunu ilə tənzimlənir.
Başa çatmış kapital qoyuluşlarını təsdiq edən sənədlər alınmış səhmlər, müxtəlif sertifikatlar, istiqraz vərəqələri, edilmiş qoyuluşların məbləği üçün şəhadətnamə, verilmiş borclara aid müqavilələr hesab olunur. Edilmiş borcların məbləğinə təşkilatın hüququnu təsdiq edən, hələ əldə edilməyən sənədlər üzrə maliyyə qoyuluşu vəsaitləri ayrıca uçota alınır. Qiymətli kağızların satılmasını təsdiq edən sənədlər – alqı-satqı aktları, istiqraz vərəqələrinin ödənilməsini təsdiq edən və verilmiş borcların geri qaytarılmasını təsdiq edən aktlar – ödəmə tapşırıqlarıdır. Maliyyə qoyuluşlarının uçotu 234 saylı “Digər qısamüddətli investisiyalar” 183 saylı “Digər uzunmüddətli investisiyalar” hesablarında həyata keçirilir.
Uzunmüddətli maliyyə əməliyyatlarının və investisiyaların uçotu üçün 183 saylı “Digər uzunmüddətli investisiyalar” hesabından istifadə edirlər. 183 saylı “Digər uzunmüddətli investisiyalar” hesabı – aktivdir - pul hesabıdır, debet qalığı ayın əvvəlinə edilmiş maliyyə investisiyalarının məbləğini göstərir. Bu hesabın debetində qiymətli kağızların əldə edilməsi üzrə əməliyyatlar, başqa təşkilatlara investiisiyalar, verilmiş borcların məbləğinə aid əməliyyatlar, krediti üzrə isə - qiymətli kağızların ödənilməsi, satın alınması üzrə əməliyyatlar, geri qaytarılmış borcların məbləğləri əks olunur.
Azərbaycan Respublikasının “Mühasibat uçotu haqqında “ 24 mart 1995-ci il tarixli Qanununun 28-ci maddəsinin 3-cü bəndinəəsasən investorlar üçün maliyyə investisiyaları faktiki xərc məbləğlərində uçota alınır.
183 saylı “Digər uzunmüddətli maliyyə investisiyalar” hesabının aşağıdakı subhesablarını açmaq olar:
183.1 “Paylar və səhmlər”- bu subhesabı səhmdar cəmiyyətinin səhmlərinə və başqa təşkilatların nizamnamə kapitalına investisiyaların uçotu üşün ayrılıb; 15
183.2“İstiqraz vərəqələri” –səhmdar cəmiyyətlərinin və başqa təşkilatların dövlət borclarının faizli istiqraz vərəqələrinə investisiyaların uçotu üçün ayrılıb;
183-3 “Verilmiş borclar” - verilmiş borcların hərəkətinin uçotu üçün ayrılmışdır. Bu subhesabların debetləri, qiymətli kağızların, başqa təşkilatlara investisiyaların, verilən borcların ödənilməsinin hansı vəsait hesabına baş verməsindən asılı olaraq 223 saylı “Bank hesablaşma hesabları”, 111 saylı “Torpaq, tikili və avadanlıqlar – Dəyər”, 101 saylı “Qeyri-maddi aktivlər – Dəyər”, 113 saylı “Torpaq, tikili və avadanlıqlarla bağlı məsrəflərin kapitallaşdırılması”, 201 saylı “Material ehtiyatları” və b. hesabların kreditləri ilə müxabirləşir. 183 saylı hesabın 1-ci “Paylar və səhmlər”, 2-ci “İstiqraz vərəqələri”, 3-cü “Verilmiş borclar” subhesablarının kreditləri, 731 saylı “Sair əməliyyat xərcləri”, 223.1 saylı “Bank hesablaşma hesabları”, 223.2 saylı hesabın 2-ci “Valyuta hesabı” hesabları ilə müxabirləşir. Bütün subhesablar üzrə analitik uçot qoyuluşların növləri, qiymətli kağızlar, borclu olan – təşkilatlar və s. üzrə ilkin sənədlər əsasında aparılır. Qiymətli kağızların bazarının mövcud olması, fond birjasında qiymətli kağızların alqı- satqısı üzrə əməliyyatların baş verməsi. səhmlərin və istiqraz vərəqələrinin nominal dəyərindən yuxarı və ya aşağı qiymətlərlə əldə edilməsini əvvəlcədən müəyyən etməyə imkan verir.
Səhmlər əldə edilmə qiyməti ilə mədaxil edilir və uçota alınır. Səhmlərin satış və nominal dəyəri arasında fərq və ya potensial mənfəətin əldə edilməsinə, ya da fond birjasında həmin səhmlərin qiymətinin təyin edilməsindən və səhmlər üzrə dividenddən asılı olaraq zərərə gətirib çıxarır.
Vəsaitlərin istiqraz vərəqələrinə qoyulması, istiqraz vərəqələrinin nominal dəyərindən asılı olaraq qəti müəyyən edilmiş faizlərin , habelə ödənildikdən sonra istiqraz vərəqələrinin nominal dəyərinin alınmasını əvvəlcədən müəyyən etməyə imkan verir. Bununla əlaqədar olaraq, istiqraz vərəqələrinin faktiki və nominal dəyəri arasındakı fərq, borcu özlüyündə elə ödəməlidir ki, ödəmə vaxtı çatana kimi istiqraz vərəqəsinin faktiki dəyəri nominal dəyərinə bərabər olsun. Bu haqda iki variant mümkündür:
a)əgər istiqraz vərəqəsi nominal dəyərdən artıq dəyərə əldə edilibsə. Belə halda istiqraz vərəqələri üzrə faizlərin alınması vaxtında dəyərlər arasındakı fərqlərin bir hissəsini əldə edilmiş gəlirin hesabına silmək yolu ilə faktiki dəyər nominal dəyərə çatdırılır;
b) əgər istiqraz vərəqəsi nominal dəyərindən aşağı dəyərlə, daha doğrusu, güzəştlə əldə edilibsə. Belə variant zamanı istiqraz vərəəqələrinin alış qiyməti, istiqraz 16
vərəqələrinə sahib olan müddət ərzində istiqraz vərəəqələrindən alınan faizlərə görə gəlirləri artırmaq yolu ilə ödəmə müddəti çatıncaya qəədər nominal qiymətə çatdırılır;
c)səhmlər, istiqraz vərəqələri və digər qiymətli kağızlar 183 saylı hesaba satın alınma qiyməti ilə mədaxil edilir. Təşkilat tərəfindən həyata keçirilən uzunmüddətli maliyyə investisiyaları 183 saylı “Digər uzunmüddətli investisiyalar” hesabının debeti və həmin qoyuluşların hesabına verilmiş qiymətlilərin uçota alındığı hesabların krediti üzrə əks olunur.
Əgər təşkilat tərəfindən əldə edilən istiqraz vərəqələrinin və digər oxşar qiymətli kağızların alış dəyəri, onların nominal dəyərindən yüksəkdirsə, onlardan çatası gəlir hər dəfə hesablanan zaman alış və nominal dəyər arasındakı fərqin bir hissəsinin silinməsi həyata keçirilir;
Əgər təşkilat tərəfindən əldə edilən istiqraz vərəqələrinin və digər oxşar qiymətli kağızların alış dəyəri, onların nominal dəyərindən aşağıdırsa, onda hər dəfə onlar üzrə gəlir hesablanan zaman alış və nominal dəyər arasındakı fərq hissəsinə əlavə hesablama aparılır.
183 saylı hesabın 3-cü “Verilmiş borclae” subhesabında təşkilat tərəfindən digər təşkilatlara verdiyi uzunmüddətli pulun və borcların hərəkəti uçota alınır. Kommersiya təşkilatı tərəfindən başqa təşkilatlara verdiyi veksellərlə təmin olunan uzunmüddətli borcları bu subhesabda ayrıca uçota alınır.
6.Qısamüddətli maliyyə investisiyaların uçotu Qısamüddətli maliyyə investisiyaların uçotu üçün 234 “Digər qısamüddətli investisiyalar” hesabı istifadə olunur. Bu hesab kommersiya təşkilatının başqa təşkilatların qiymətli kağızlarına, dövlət və yerli borcların faizli istiqraz vərəqələrinə və i.a. qısamüddətli (bir ilə qədər olan müddətə) qoyuluşlarının (investisiyaların), habelə kommersiya təşkilatı tərəfindən digər təşkilatlara verilmiş borcların mövcud olması və hərəkəti haqqında informasiyanı ümumiləşdirmək üçün ayrılmışdır. Bu zaman faizli istiqraz vərəqələrinə və digər qiymətli kağızlara qoyuluşlar, habelə başqa müəssisələrə verilmiş borclar bu hesabda onların müəyyən edilmiş ödənilmə müddəti bir ildən çox olmadıqda uçota alınırlar.
234 saylı “Digər qısamüddətli investisiyalar” hesabı aktivdir, debet qalığı olur, bu da əldə edilmiş qiymətli kağızların dəyərini və ya bir ilə qədər müddətə verilmiş borcların məbləğini əks etdirir. Debet üzrə dövriyyə əldə edilmiş qiymətli kağızların və verilmiş qısamüddətli borcları və hesabat ayında depozitə təhvil verilmiş məbləği göstərir.
17
Göstərilən qoyuluşların uçotu, qoyuluşların növləri üzrə, daha doğrusu , aşağıdakı subhesablar üzrə təşkil oluna bilər:
234.1 “İstiqraz vərəqləri və digər qiymətli kağızlar”; 234.2 “Depozitlər”; 234.3 “Verilmiş borclar “ və s.
Birinci subhesabda dövlətin və yerli borcların faizli istiqraz vərəqələrinə, habelə digər qiymətli kağızlara qısamüddətli qoyuluşların (investisiyaların) mövcud olması və hərəkəti uçota alınır. İstiqraz vərəqələri və digər qiymətli kağızlar bu hesaba alış dəyəri ilə mədaxil edilir. Təşkilat tərəfindən istiqraz vərəqələri və digər qiymətli kağızların əldə edilməsi əks etdirilir.
Əgər ikinci təşkilatı tərəfindən əldə edilən istiqraz vərəqələrinin və başqa oxşar qiymətli kağızların satın alınma dəyəri, onların nominal dəyərindən fərqlənirsə, satın alınma və nominal dəyər arasındakı fərqin məbləği silindikdə (əlavə hesblandıqda) qiymətlikağızların əldə edilməsi (satın alınması) vaxtına 234 saylı “Digər qısamüddətli investisiyalar” hesabında onların uçota alındığı qiymətləndirmə nominal dəyərə müvafiq olmalıdır.Bu hesabda uçota alınan istiqraz vərəqlərinin və digər qiymətli kağızların ödənilməsi (satın alınması) və satışı əks olunur.
İkinci subhesabda banka və digər qoyuluşlara (əmanət sertifikatlarına, banklardakı depozit hesablara və i.a.) müəssisə tərəfindən qoyuluşların milli və xarici valyutalarda vəsaitlərin hərəkəti uçota alınır. Qoyuluşlara pul vəsaitinin köçürülməsi kommersiya təşkilatı tərəfindən əks etdirilir.
Üçüncü subhesabda kommersiya təşkilatı tərəfindən başqa təşkilatlara verilən qısamüddətli pul və başqa borcların hərəkəti uçota alınır.
234 saylı “Digər qısamüddətli investisiyalar” hesabı üzrə analitik uçot qısamüddətli maliyyə investisiyalarının növləri və bu investisiyaların həyata keçirildiyi obyektlər (təşkilatlar – qiymətli kağızları satanlar, qoyuluşlar və s.) üzrə aparılır.
18
Yüklə 244,85 Kb. Dostları ilə paylaş:
|