3-mavzu. Kasbiy ma’naviyatning o’ziga xos prinsiplari reja: Madaniyat va uning kasbiy faoliyatga ta’siri

Yuqorida  aytilganlarga  asoslanib,  nutq  madaniyatining  asosiy  me’yorlarini  ajratib 

ko’rsatish kerak: 

 

Normativ.  Adabiy  tilni  xalq  tilidagi  iboralar  va  dialektizmlarning  kirib  kelishidan 

himoya qiladi va uni buzilmasdan va umume’tirof etilgan me’yorlarga muvofiq saqlaydi. 

 

Kommunikativ.  Bu  vaziyatga  mos  ravishda  tilning  funktsiyalaridan  foydalanish 

qobiliyatini  nazarda  tutadi.  Masalan,  ilmiy  nutqda  aniqlik  va  so’zlashuv  nutqida  noaniq 

iboralarga toqat qilish. 

 

Axloqiy.  Bu  nutq  odob-axloq  qoidalariga,  ya’ni  muloqotda  xulq-atvor  me’yorlariga 

rioya qilishni anglatadi. Salomlar, murojaatlar, iltimoslar, savollar ishlatiladi. 

 

Estetik.  Bu  fikrni  majoziy  ifodalash  va  nutqni  epithets,  taqqoslash  va  boshqa  usullar 

bilan bezash texnikasi va usullaridan foydalanishni nazarda tutadi. 

---

 Notiq 

bu 

san’atkordir, 

shu 

sababli 

u 

o’z 

kasbiga 

san’atkor 

sifatida 

yondashadi. Shunday bo’lsa-da notiqlik san’ati bilan shug’ullanuvchi ko’pchilik nazariyotchilar 

hamda mashhur notiqlar nutq madaniyatining quyidagi xususiyatlarini e’tirof etadilar. 

Ularning fikricha, nutq madaniyati: