4. budjet tashk1lotlarida qo‘llaniladigan sintetik va analitik hisob registrlari
Yüklə 25,06 Kb.
|
|
2.1. Budjet daromadlari hisobi
O‘zbekiston Respublikasining ≪Budjet tizimi to‘g‘risida≫gi qonuniga muvofiq davlat budjeti daromadlari shakllantiriladi. 0 ‘zbekiston Respublikasi hududida quyidagi soliq va to'lovlar amal qiladi: 1) umumdavlat soliqlari; 2) mahalliy soliqlar va yig‘imlar. 28 Umumdavlat soliqlari tegishli budjetlar o‘rtasida har yili budjet to‘g‘risidagi qonunda belgilanadigan me’yor bo‘yicha taqsimlanadi. Qoraqalpog‘iston Respublikasida mahalliy soliqlar va yig‘imlar 0 ‘zbekiston Respublikasining Soliq kodeksi, 0 ‘zbekiston Respublikasining boshqa qonun hujjatlari, shuningdek, Qoraqalpog‘iston Respublikasining qonun hujjatlari bilan tartibga solinadi. Davlat budjetiga kelib tushgan umumdavlat soliqlari, yig‘imlari, bojlari va boshqa majburiy to‘lovlar 0 ‘zbekiston Respublikasi banklari tomonidan qabul qilinadi va belgilangan tartibda 23402 ≪Respublika budjeti mablag‘lari≫ hisobvarag‘iga kirim qilinadi. Davlat budjetining 23402 ≪Respublika budjeti mablag‘lari≫ hisobvarag‘ iga kelib tushgan soliq va boshqa to‘lovlar hisobidan belgilangan tartibda va miqdorda Respublika budjetiga, Qoraqalpog‘iston Respublikasi budjetiga va mahalliy budjetlarga ajratma qilinadi. Davlat budjeti daromadlari hisobvarag‘iga kelib tushgan mablag‘laming kirim qilinganligi to‘g‘risida hisobvaraqdan ko'ehirma va ilovalar banklar tomonidan o‘matilgan tartibda soliq organlariga beriladi. Jarima solish huquqiga ega bo‘lgan organlar tomonidan yuridik va jismoniy shaxslarga solingan jarima summalari banklar tomonidan qabul qilinadi. Banklar tomonidan qabul qilingan jarima summalari qonunchilikda belgilangan tartibda va jarima soluvchi organlar bilan tuzilgan shartnomaga asosan tegishli hisobvaraqlarga o‘tkazib beriladi. Bunda Davlat budjetiga o‘tkaziladigan jarima summalari Davlat budjeti daromadlar tasnifining ≪Yig‘imlar va boshqa soliq bo‘lmagan daromadlar≫ bo‘limidagi tegishli shartli hisobvaraqlarga kirim qilinadi. Davlat budjetiga tushuvchi daromadlar, quyidagi ikkinchi tartibli schyotlari bo‘lgan, 04 passiv birinchi tartibli schyotda hisobga olinadi: 040 - ≪Budjet daromadlari≫ subschyoti; 041 - ≪Aniqlanmagan tushumlar≫ subschyoti; 042 - ≪Vaqtincha mahalliy budjet daromadlariga o'tkazilgan summalar ≫ subschyoti; 043 - ≪Mahalliy budjetga yuqori budjetning prognoz qilingan ko‘rsatkichlarining ortig‘i bilan bajarilishidan kelib tushgan daromadlar≫ subschyoti; 045 - ≪Maqsadli sxemalar bo'yicha mablag‘lar tushumi≫ subschyoti. 040-≪Budjct daromadlari≫ subschyotida Qoraqalpog‘iston Respublikasi va mahalliy budjetlarning bank muassasalaridagi hisobvaraqlariga kelib tushgan ulaming barcha daromadlari va vaqtincha mahalliy budjet daromadlariga o‘tkazilgan summalar hamda budjet daromadlariga ortiqcha kelib tushgan summalami qaytarishga doir operatsiyalar hisobga olinadi. Bundan tashqari, daromadlarda maqsadli moliyalashtirish shakllari bo‘yieha kelib tushgan daromadlar va amaldagi qonunlarga muvofiq kelib tushgan boshqa tushumlar aks ettiriladi. Mahalliy budjet daromadlari hisobini moliya organining buxgalteriya xizmati budjet tasnifining barcha bo‘limlari bo‘yicha olib boradi. 0 ‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki va tijorat banklari muassasalarining ulaming bajarilganligi haqidagi bclgisi bo‘lgan to‘lov hujjatlarining nusxalari, mahalliy moliya organilariga yuboriladigan umumdavlat soliqlari va daromadlaridan mahalliy budjetlar ajratmalar vedomosti mahalliy budjet hisobvarag‘idan ko'chirmalar bilan birga hamda tijorat banklari va 0 ‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki muassasalarining hisobotlari, belgilangan tartibda rasmiylashtirilgan shakllar va boshqalar budjet daromadlarini buxgalteriya hisobida qayd qilish uchun xizmat qiladi. 0 ‘zbekiston Respulikasi bank muassasalaridan ko'chirma olingandan so‘ng moliya organining buxgalteriya xizmati ko‘chirmaga ilova qilingan hujjatlami sinchiklab tekshirib chiqishi kerak. Mazkur budjet bo‘yicha tushgan summalami o'tkazilishi to‘g‘riligini aniqlash va tushgan summaning budjet tasnifining qaysi bo'linmasiga kiritilishini aniqlashi lozim. Kunlik tekshirilgan hujjatlar daromadlar turlari bo‘yicha guruhlanadi va budjet tasnifining har bir bo‘linmasi bo‘yicha umumiy summalari avval bir kunda mahalliy budjet mablag‘larining asosiy hisobvarag‘iga tushgan daromadlar to‘g‘risidagi ma’lumotnomaga, so‘ngra ≪Daromadlar≫ kitobiga (5-shakl) yoziladi. Davlat soliq organining hisob bo‘limiga ko‘chirmaga ilova qilingan hujjatlami berish daromadlar to‘g‘risidagi ma’lumotnomaga ulaming ma’lumotlari yozilganidan so‘ng amalga oshiriladi. Daromadlar to‘g‘risidagi ma’lumotnoma tuzilgunga qadar hamda ushbu hujjatni olganligi to‘g‘risida Davlat soliq organining hisob bo'yicha xodimining imzosisiz ilovalarni berish qat’iy man ctiladi. Oyning oxirgi kuni bo‘yicha to‘lov hujjatlari soliq organiga ulami bank muassasasidan olingan kuniyoq beriladi. Mazkur budjet daromadlariga tushgan summalarga taalluqligiga yetarli asoslar bo‘lmaganda yoki tushgan summa daromadlar tasnifining qaysi bo‘linmasiga o'tkazilishini aniqlashning imkoni boimasa, bu summalar aniqlanmagan tushumlar subschyotiga yoziladi. 0 ‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligida bank muassasalarining oylik hisobotiga muvofiq rcspublika budjetiga kclib tushgan daromadlar summasiga quyidagi buxgalteriya provodkasi tuziladi: Debet 010 - ≪Re spubl ika budjeti mab lag 'la r i depozi t hiso b v a rag 'i≫ subschyoti; Kredit 040 - ≪Budjet daromadlari≫ subschyoti. Qoraqalpog‘iston Respublikasi Moliya vazirligi va mahalliy moliya organlarida, bank muassasalari ko‘chirmalari asosida mahalliy budjetlarga tushgan daromadlar summasiga quyidagi buxgalteriya provodkasi tuziladi: Debet 011 - ≪Maha ll iy budjet mablagMari depozi t hisobva rag'i≫ subschyoti; Kredit 040 - ≪Budjet daromadlari≫ subschyoti. Budjetda to‘lovlarni hisobga olish va ularni qaytarish tartibi 0 ‘zbekiston Respublikasi Soliq Kodeksiga muvofiq belgilanadi. Yuridik va jismoniy shaxslarning budjetga ortiqcha to'langan summalarining qaytarilishi bo‘yicha yozgan arizalari soliq organiga kelib tushadi. Soliq organi to'lovchilarning shaxsiy hisobvaraqlaridagi ma’lumotlar asosida ko‘rsatilgan to'lov bo‘yicha to‘lovchida ortiqcha to'langan summaning mavjudligi to‘g‘risida xulosa beradi va ko‘rsatilgan summani budjetdan qaytarish yoki uni kelgusi toiovlar hisobiga o‘tkazish to‘g‘risida qaror qabul qilish uchun to‘lovchining arizasi bilan birga moliya organiga yuboriladi. Soliq organida shaxsiy hisobvaraq yuritilmaydigan to'lovlar va soliqlar bo'yicha xulosa moliya organi tomonidan, shaxsiy hisobvaraq yuritilmaydigan to‘lovlar va soliqlarni to‘lovchi tomonidan to'lab qo‘yilganligini tasdiqlovchi to‘lov hujjatlari asosida beriladi. 31 Moliya organi ortiqcha tushgan daromadlami to‘lovchilarga qaytarilishini amalga oshiradi. Moliya organi rahbari tomonidan tasdiqlangan amaldagi tartibga muvofiq qaytarish yoki bevosita moliya organi tasarrufida bo‘lgan daromadlar bo‘yicha summalami hisobga olish bo‘yicha xulosalami ijro etish uchun moliya organi bosh buxgalteriga beriladi. Budjet daromadlariga ortiqcha o'tkazilgan summalaming qaytarilishi uchun to‘lov topshiriqnomasini, moliya organining buxgalteriya xizmati hujjatlami to‘g‘ri rasmiylashtirilganligini tekshirganidan so‘ng tayyorlaydi. Fuqarolaming soliqlar va yig‘imlarga o‘tkazgan ortiqcha summalarini qaytarish 0 ‘zbekiston Respublikasi bank muassasalarida bu fuqarolar tomonidan maxsus ochilgan shaxsiy hisobvaraqlariga ortiqcha to‘langan summalami o‘tkazish yo‘li bilan amalga oshiriladi. Moliya organining buxgalteriya xizmati daromadlarning qaytarilishi haqidagi xulosani 3 nusxada oladi. Xulosalar ulaming kclish tartibiga qarab raqamlanadi. Tegishli mahalliy budjet daromadlaridan qaytarilishi haqidagi xulosaning birinchi nusxasi moliya organining buxgalteriya xizmatida qoladi va memorial-orderga ilova qilinadi. Xulosaning ikkinchi nusxasi, to‘lov topshiriqnomalari bilan 0 ‘zbekiston Respublikasi bank muassasalariga beriladi. Xulosaning uchinchi nusxasi to'lov topshiriqnomasining raqami, sanasi va summasini ko‘rsatilgan holda, to‘lovchilami shaxsiy hisobvaraqlariga yozish va o‘rnatilgan tartibda saqlash uchun ulami bergan soliq organlariga qaytariladi. Qoraqalpog‘iston Respublikasi Moliya vazirligida va mahalliy moliya organlarida, mahalliy budjet daromadlariga ortiqcha tushgan va mahalliy moliya organlari tomonidan to'lovchilarga qaytarilgan summalarga, quyidagi buxgalteriya provodkasi tuziladi: Debet 040 - ≪Budjet daromadlar i≫ subschyoti; Kredit Oi l - ≪Maha l l iy budjet mablag'la r i depozi t hisobva rag‘i≫ subschyoti. Daromadlami qaytarish budjet daromadlari tasnifining hisobga o'tkazilgan bo‘linmasi bo‘yicha, agar me’yoriy hujjatlar bilan boshqa tartib nazarda tutilmagan bo‘lsa, amalga oshiriladi. 0 ‘tgan yili ortiqcha tushgan va bekor qilinishi natijasida joriy yilda tushishi ko‘zda tutilmagan hamda boqimanda hosil bo‘lishi va to'lovchilarda mablag‘ yo‘qligi natijasida joriy yilda kelib tushmagan summalar bo‘yicha budjetga to‘lovlar, 0 ‘zbekiston Respublikasi Davlat budjeti tasnifining 32 12-≪Yig‘imlar va har xil nosoliq daromadlar≫ bo‘limining 25-≪Boshqa tushumlar≫ paragrafi bo‘yicha qaytariladi. Moliya organi buxgalteriya xizmati toMovlaming har bir turi bo'yicha tugagan oyda tushgan va qaytarilgan daromadlar haqidagi ma’lumotlami har oy tegishli soliq organlari bilan solishtirib boradi. Tushgan va qaytarilgan to'lovlar haqidagi ma’lumotlami solishtirishda aniqlangan tafovutlar bartaraf etiladi. Moliya organlari tomonidan hisobga olinadigan davlat soliqlari va daromadlaridan Qoraqalpog‘iston Respublikasi respublika budjeti va mahalliy budjetlarga ajratiladigan summalar, 0 ‘zbekiston Respublikasi bank muassasalarining tegishli ma’lumotlari bilan bir xil bo‘lishi kerak. Bank muassasalarining davlat soliqlari va daromadlarini budjetlar o‘rtasida taqsimlayotganda yo‘l qo'ygan xatolari aniqlansa, u holda moliya organi uni to‘g‘rilash bo‘yicha choralar ko'rishi kerak. Qoraqalpog‘iston Respublikasi budjeti va mahalliy budjetlarni ijro etuvchi moliya organlari, budjetga toiovlar o‘tkazilishini bajarganligi bo‘yicha bank hujjatlarining nusxasi asosida daromadlarning kundalik hisobini olib boradilar. To‘lovlar pochtali o‘tkazmalarva to'lovchilaming bevosita to‘lovlari shaklida kelishi ham mumkin. 043-≪Budjetlarga yuqori budjetning prognoz qilingan ko'rsatkichlarining ortig‘i bilan bajarilishidan kelib tushgan daromadlar≫ subschyotida mahalliy budjetlarga yuqori budjetning prognoz qilingan ko'rsatkichlarining ortig‘i bilan bajarilishidan kelib tushgan mablag‘lar hisobga olib boriladi. 045-≪Maqsadli sxemalar bo'yicha mablag‘lar tushumi≫ subschyotida maqsadli sxemalar bo'yicha hisob-kitoblami amalga oshirish uchun kelib tushgan mablag‘lar hisobi olib boriladi. 045-≪Maqsadli sxemalar bo‘yicha mablag‘lar tushumi≫ subschyotining kreditiga maqsadli sxemalar bo‘yicha hisob-kitoblami amalga oshirish uchun kelib tushgan pul mablag'lari summalari olib boriladi, 045-≪Maqsadli sxemalar bo‘yicha mablag‘lar tushumi≫ subschyotining debetiga esa moliya yilining oxirida yakuniy aylanmalar sifatida 025-≪Maqsadli sxemalar bo‘yicha mablag‘larning sarflanishi≫ subschyotining kreditidan hisobdan chiqarilgan mablag‘lar summalari qayd qilinadi.
daftarlarida, kartochkalarida, qaydnomalarida va boshqalarda) yuritiladi. Sintetik va analitik subschyotlardagi buxgalteriya yozuvlarini to‘g‘riligini nazorat qilish uchun tegishli analitik subschyotlaming har bir guruhi bo‘yicha aylanma qaydnomalar (М-44-son shakldagi material zaxiralar bo‘yicha aylanma qaydnoma, 285-son shakldagi aylanma qaydnoma va 326-son shakldagi asosiy vositalar bo‘yicha aylanma qaydnoma) tuzikdi. Aylanmalar jami va aylanma qaydnomalardagi har bir analitik subschyot qoldiqlari 308-son shakl “Bosh-jumal kitobi”dagi mazkur subschyotlaming qoldiqlari va aylanmalari jami bilan har oy yakuni bo‘yicha taqqoslanadi. Aylanma qaydnomalar har oyda, asosiy vositalar bo‘yicha esa, har chorakda tuziladi. 326-son shakldagi aylanma qaydnomadagi yozuvlar kerak bo‘lgan hollarda bir necha yillar davomida olib borilishi ham mumkin. Yüklə 25,06 Kb. Dostları ilə paylaş:
|