4-ma’ruza. O‘lchash jarayoni bo‘yicha umumiy ma’lumotlar

O‘lchash jarayoni - bu solishtirish eksperimentini o‘tkazish jarayonidir 
(solishtirish qanday usulda bo‘lmasin). 
O‘lchash usuli esa - bu fizik eksperimentning aniq ma’lum struktura 
yordamida, o‘lchash vositalari yordamida va eksperiment o‘tkazishning aniq yo‘li, 
algoritmi yordamida bajarilishi, amalga oshirilishi usulidir. 
O‘lchash odatda o‘lchashdan ko‘zlangan maqsadni (izlanayotgan kattalikni) 
aniqlashdan boshlanadi, keyin esa shu kattalikning xarakterini analiz qilish asosida 
bevosita o‘lchash ob’ekti (o‘lchanadigan kattalik) aniqlanadi. O‘lchash jaraeni 
yordamida esa shu o‘lchash ob’ekti to‘g‘risida informatsiya hosil qilinadi va 
nihoyat ba’zi matematik qayta ishlash yo‘li bilan o‘lchash maqsadi haqida yoki 
izlanayotgan kattalik haqida informatsiya (o‘lchash natijasi) olinadi. 

---

O‘lchash natijasi - o‘lchanayotgan kattalikning son qiymatini o‘lchash 
birligiga ko‘paytmasi tariqasida ifodalanadi. 
X=n[x], bu erda X - o‘lchanadigan kattalik; 
n - o‘lchanayotgan kattalikning qabul qilingan o‘lchov birligidagi son 
qiymati; [x] - o‘lchash birligi 
O‘lchash jarayonini avtomatlashtirish munosabati bilan o‘lchash natijalari 
o‘zgarmasdan to‘g‘ridan-to‘g‘ri elektron hisoblash mashinalariga yoki avtomatik 
boshqarish tizimlariga berilishi mumkin. SHuning uchun, keyingi paytlarda, 
ayniqsa, kibernetika sohasidagi mutaxassislarda o‘lchash haqidagi tushuncha 
quyidagicha ta’riflanadi. 
O‘lchash – bu izlanayotgan kattalik haqida informatsiya qabul qilish va 
o‘zgartirish jarayonidir. Bundan ko‘zda tutilgan maqsad shu o‘lchanayotgan 
kattalikning ishlatish, o‘zgartirish, uzatish yoki qayta ishlashlar uchun qulay 
formadagi ifodasini ishlab chiqishdir. 
O‘lchash fan va texnikaning qaysi sohasida ishlatilishiga qarab u aniq nomi 
bilan yuritiladi: elektrik, mexanik, issiqlik, akustik va h.k.