4-mavzu. Bronxitlar. Etiopatogenezi, tasnifi va davolash usullari, mezonlari. Profilaktik choralari
Yüklə 465,73 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ko’krak qafasi shakli
- Periferik qon ko’rsatkichi
- Rentgenologik ko’rsatkichlar
- Obstruktiv (spastik) bronxit.
- O’tkir bronxit 3
- Yo’talga qarshi preparatlar
- 4 Tablitsa Balg’am ko’chiruvchi preparatlar xususiyatlari
- Noana’naviy tibbiyot uslublarini qo’llash.
- Kompleks fitopreparatlar
- Kataral anginada
- Lakunar anginada
- Nafas olishning yetishmasligini 4 darajasi farqlanadi.
|
Dif.diagnostikasi respirator allergoz, bronxial astma, nafas yo’llari yot jismlari
bilan, mukovissedoz, o’pka va bronx anomaliyalari bilan o’tkaziladi. Tablitsa 1 O’tkir oddiy bronxit, obstruktiv bronxit, bronxiolit, bronxopnevmoniyalar differensial diagnostikasi. Simptomlar Oddiy bronxit Obstruktiv bronxit Bronxiolit Bronxopnev moniya Tana temperatura si Ko’p xollarda subfebril yoki norma
Ko’p xollarda subfebril yoki norma yoki
febril (mikoplazmali va adenovirusli infeksiyada) Subfebril yoki ko’p xollarda febril, uzoq
saqlanadi. Intoksikatsiya Kuzatilmaydi yoki sust
rivojlangan, tez
utib ketadi.
Oddiy bronxitga nisbatan kuchlirok, qisqavaqtli. Kuchli kasallik dinamikasiga qarab
kuchayadi, asoratlangand a toksikoz rivojlanadi Yo’tal Yo’tal
produktiv, shilliq
balg’am bilan. Yo’tal
quruq, ko’p
emas, balg’ame yopishqoq qiyin kuchadi. Yutal xurujsimon, spastik
«oberton»li Balg’am shilliqli kam,kiyin ajraladi. Yo’tal quruqdan boshlanib, namga
aylanadi. Balg’am
shilliq yiringli. Xansirash Bo’lmaydi YOrdamchi muskullar ishtirokida ekspirator xansirash. YOrdamchi muskullar ishtirokida ekspirator xansirash. Ba’zan asfiksiya xuruji
va apnoe. Xansirash aralash yordamchi muskullar ishtirokida, puls va nafas farqi
kamayadi va peroral
sianozlar kuzatiladi Ko’krak qafasi shakli O’zgarmaydi. Ko’krak kafasi dimlanadi. O’zgarmaydi Nisbatan yaqqol.
YAqqol
bo’lmagan kuticha
tovushi yoki normal o’pka tovushi. Qutichasimon tovush. Kutichasimon tovush,yurak tonlarining qisqarishi Jigar va taloq kattalashuvi YAllig’langan uchoq
soxasida o’pka
tovushining qisqarishi. boshqa soxalarda qutichasimon tovush, ovoz dirillashining pasayishi. auskultatsiya Dag’al nafas, quruq, o’rta
va yirik
Dag’al nafas
quruq xushtaksimon, Nafas chiqarish chuziluvchan xushtaksimon Sustlashgan nafas,
qattiq bronxial pufakli nam
xirillashlar diffuz,
yo’talganda o’zgaruvchan. o’rta va yirik ba’zan mayda pufakli nam
xirillashlar yo’talganda o’zgaruvchan, dinamikasi ijobiy. Upkada
diffuz tarkok
mayda pufakli
nam xirillashlar va krepitatsiyalar nafas olganda va chiqarganda xam dinamikasi nisbatan konikarli. nafas,
Bronxofoniya, farqi uchoqli simptomatika ning bo’lishi, 5-6 kun
davomida stabil
o’zgarishsiz Periferik qon ko’rsatkichi Leykopeniya, limfotsitoz, SOE
(15-17 mmG’chas) norma yoki
bir oz
tezlashgan Leykopeniya, limfotsitoz, SOE
(15-17 mmG’chas) norma yoki bir oz tezlashgan Leykopeniya, limfotsitoz, SOE (15-17 mmG’chas) norma yeki bir oz tezlashgan YAllig’lanish reaksiyasi yaqqol: leykotsitoz neytrofillarni chapga
siljishi, SOE (bolee
20mmG’chas) tezlashishi. Anemiya rivojlanishi. Rentgenologik ko’rsatkichlar Perivaskulyar va peribronxial infiltratsiya xisobiga bronxtomir rasmining kuchayishi, o’pka
ildizining kengayishi O’pka dimlanishi, bronxtomir rasmining kuchayishi O’pka dimlanishi, bronxtomir rasmining va o’pka
rasminingkuchayi shi,
tez utib
ketuvchi atelektazning va interstitsial shishning bo’lishi O’chokli, segmentar, bo’lakli soyalarning bo’lishi.
Bronxitni asosiy simptomi yo’tal bo’lib, kasallik boshlanishida quruq, ba’zan davomli ko’krakda og’riq bilan kechadi. Ikkinchi haftalarda yo’tal yumshab, bemor shilimshiq, shilliq - yiringli balg’am ajrata boshlaydi. Perkussiya tovushi o’zgarmagan bo’ladi, ba’zan o’pkani bo’rtishida korobkaga oid tovush eshitiladi. Auskultatsiyada quruq yoki yirik va o’rta kalibrli nam xirillashlar eshitiladi. Agarda patologik jarayonga mayda bronx va bronxiolalar ham qo’shilsa, mayda pufakchali xirillashlar paydo bo’lib, ular soni yo’talganda ko’payadi. Bronxit asosan ikki tomonlama bo’lib, ba’zan
bir tomonlama ham bo’lishi 2 Болаларкасалликлари. Даминов К.А. 2010 стр.151 mumkin.Rentgenologik o’zgarishlar bo’lmasligi mumkin, ammo ko’pincha, ayniqsa erta yoshdagi bolalarda bronx - qon tomirlar ko’rinishini ikki tomonlama bir meyorda kuchayishi kuzatiladi. Jahon sogliqni saqlash tashkiloti kriteriyasi bo’yicha, agarda balg’amli xo’l yo’talni yil davomida 3 oy yoki undan ko’p davom etishi ketma - ket ikki yil davomida saqlanib turishi surunkali bronxitga xosdir. Obstruktiv (spastik) bronxit. Bunda ham bronxitga xos simptomlar kuzatiladi, ammo obstruktiv sindromlar: ekspirator nafas qisish, ko’krak qafasini bo’rtirib turishi, perkussiya tovushini korobka tovushiga oid bo’lishi, nafas chiqarishii cho’zilishi va bunda xushtaksimon xirillashlarni eshitilishi juda rivojlangan bo’ladi. Bunda bronx yo’llarida yallig’lanish infiltratsiyasini, ko’p mikdorda shilliqli suyuqliklar va shishni paydo bo’lib, bronx yo’llarida turib qolishi obstruksiyani paydo bo’lishiga olib keladi. Agarda bunda bronx yo’llari butunlay berkilsa, o’pkaning o’sha segmenti yoki bo’lagida xriplar yuqolib, nafas tovushlari juda pasayadi yoki umuman eshitilmaydi. Bolalarda bronxitlar 2 ta guruxga birlamchi va ikkilamchi bronxitlarga bo’linadi.Birlamchi bronxitlar shunday kasallikki bunda patologik jarayon faqat bronxga ta’sir etadi.Ikkilamchi bronxitlar kelib chiqish asosida biron bir kasallik yotadi.Klinik kechish xarakteriga : qarab bronxitlar quyidagi turlari farqlanadi.
-ko’pincha O’RVI sini asorati sifatida uchrab,bronxial obstruktsiya belgilarisiz kechadi.Bir yoshgacha bolalarda bronxitni xlamidiy infektsiyasi chaqiradi.Maktabgacha va maktab yoshidagi bolalarda mikoplazma infektsiyasi chaqirib uning farqi nam xirillashlar asimmetriyasidadit,bundan tashqari yuqori nafas yo’llarida kataral belgilarni kamligi,ko’z konyuktivasini qizarishi ajratmalarsish o’tishi bilan xarakterlanadi.
3 Болаларкасалликлари. Даминов К.А. 2010 стр.151 Rejim — istima kirganda 2-3 kun yotoq rejim, istima tushguncha. Dieta sut maxsulotlari beriladi, sho’r va yuqori allergik maxsulotlar berilmaydi. Ovqat vitaminlarga boy , tez xazm bo’lishi kerak. Istimada ko’p miqdorda suyuqliklar berish kerak. Spesifik terapiya: ORVI da leykotsitar interferon xar 1,5-2 soatda 0,25 ml dan burunga tomiziladi. Bu terapiya kasallikning birinchi 2 kunida effekt beradi. Interferon aerozolda xam qo’llaniladi (1000-3000 yeD dan kuniga 2 maxal 3-5 kun davomida). Ko’rsatma grippning og’ir neyrotoksikoz bilan kechishida qo’llaniladi.Arbidol kattalarda va maktab yoshidagi bolalarga tavsiya qilinadi. Istimaga qarshi preparatlarni tavsiya qilinganda ularning boshqa ta’sirlari xaqida xam o’ylash kerak.
2 gruxga bo’linadi: yo’tal to’xtatuvchi va balg’am ko’chiruvchilarga. Yo’tal to’xtatatuvchilarga, markaziy ta’sir qiluvchi narkotik preparatlar: (Kodein, Dionin, Morfin va b) kiradi, yo’tal markazi qo’zg’aluvchanligini susaytiradi, nafas markazini, reflekslarni susaytiradi, ichaklar atoniyasini chaqiradi va uyquchanlik effektiga ega, shuning uchun pediatriyada qo’llanilmaydi. Markazga ta’sir qiluvchi nonarkotik (Sinekord, Glauvent, Glautsin), ular yo’talga qarshi va spazmolitik ta’sirga ega bo’lib, nojo’ya ta’sirga ega emas. Periferik ta’sir qiluvchi preparatlar (maxalliy anestetiklar —Lidokain va aralash ta’sirli — Libeksin), yo’tal reseptorlari sezuvchanligini pasaytiradi. Bu preparatlar simptomatik ta’sirga ega bo’lib, qiyin va yopishqoq yo’talda tavsiya qilinadi. Erta yoshli bolalarga Sinekord (butamirat sitrat) kuniga 3-4 marta tomchilarda: 2 oylikdan 1 yoshgacha — 10 tomchi, 1 yoshdan 3 yoshgacha — 15 tomchi, 3 yoshdan kattalarga — 25 tomchi tavsiya qilinadi. Siropi 3 yoshdan 6 yoshgacha — 5 ml, 6-12 yoshda — 10 ml, 12 yosh va kattalarga — 15 mldan kuniga 4 mahal tavsiya qilinadi. Libeksin (Glibeksin) 1G’4 va 1G’2 tabletkadan 3-4 mahal kuniga tavsiya qilinadi (tabletka 0,1 g). Bu preparatlarni extiyokorlik bilan tavsiya qilinadi, chunki yo’tal ximoya funksiyasini bajarib, agar yo’tal to’xtatilsa balg’am yig’ilib, obstruksiya kuchayishiga va bakterial infeksiya qo’shilishiga sabab bo’ladi.
Preparatlar Sekretolitik ta’sir Sekretomotor ta’sir Dezinfeksiyalov chi ta’sir
yeystvie Natriya benzoat Q QQ
- Ammoniya xlorid Q QQQ
- Kaliya yodid QQQ QQ
Bromgeksin Q
Terpingidrat QQ
- QQ
Likorina gidroxlorid QQ
Q - Termopsis Q Q Q N-atsetilsistein QQ
- -
Mukodin QQ
- - Pertussin Q - - Koren ipekakuano’ Q - Koren alteya, mukaltin - Q
Koren solodki (lakrichno’y koren)
- Q Q Eleksir grudnoy - Q Q List podorojnika - Q
List mat-i-machexi - Q - Plod anisa Q -
Balg’am ko’chiruvchilar mukoprotektor (nafas yo’llari shilliq qavati regeniratsiyasini yaxshilaydi) va mukolitik (balg’am ajralishini stimulyatsiya qiladi va yumshatadi) ta’sirga ega.
Yo’talga qarshi o’tli damlama va tindirmalarga quyidagilar kiradi: altey ildizi (mukaltin tayorlanadi), podorojnik barglari, mat-i-machexa barglari, termopsis o’ti, plod anisa, sosna shishkasi, berezovo’ye pochki. Pertussin (ekstrakt chabresa, timyana, kaliya bromid). Bronxit boshlanishida altey ildizi damlamasi (3-4 g 100 ml suv, 1,0 g natriya benzoat, 2,0 ml nashato’r-anis tomchisi va 1,5 g kaliya yod) 1 choy qoshiqdan (maktabgacha bolalarga), desert (kichik maktab yoshiga) yoki osh qoshig’idan (d 12yoshdan kattalarga) 6-8 mahal kuniga tavsiya qilinadi.
Evkabal variantlari: Evkabal balzam S (evkalip va xvoy yog’i aralashmasi) balg’am ko’chiruvchi bo’lib, ko’krak qafasini artish va vannalarga qo’shilib, vanna qilishlarda qo’llaniladi. Evkabal-tomchi yo’talga qarshi (ekstrakt rosyankasi va timyan suyuqligi) 3-5 yoshga 3-5 tomchidan 3 mahal kuniga, 5-7 yoshga — 5-10 tomchidan 3 mahal kuniga, maktab yoshiga —15-20 tomchidan 3 mahal kuniga tavsiya qilinadi. Evkabal-sirop yo’talga qarshi ( podorojnik va timyan ekstrakti) Erta yoshli bolalarga 1 choy qoshig’ida, maktabgacha — desert va maktab yoshida — osh qoshig’ida 3 mahal kuniga tavsiya qilinadi. Kompleks fitopreparatlar: Bronxikum (tindirma grindelin, pervotsvet tomiri, polevoy sveta ildizi, koro’ kvebraxo, timyan), bronx bezlarining sekresiyasini kuchaytirib, sekret yopishqoqligini, shilliq qavat shishini va spazmini kamaytiradi. Bronxikum tomchi i eleksir ko’rinishida chiqariladi. Bronxikum tomchi 1-3 yoshda 10 tomchidan, 3-6 yoshga — 15 tomchidan va 6 yoshdan 14 yoshgacha 20 tomchidan issiq xolda 6 mahal kuniga. O’simlikli alkaloid vazotsin maxsulotlari: (Bromgeksin, bisolvon, mukosolvan va b.) va ular metabolitlari Ambroksol (Ambrogeksal). Balg’am ko’chiruvchi va yo’talga qarshi ta’sirga ega. Chiqarilish formasi: (sirop, poroshok, tabletka, draje va b.) Ambroksol siropi 2 yoshgacha 2,5 mldan 2 mahal kuniga, 3-5 yoshga 2,5 mldan 3 mahal va 5 yoshdan kattalarga 5 mldan 3mahal sutkasiga tavsiya qilinadi.
Bronxosan yo’tal va qiyin ajraluvchi balg’am bo’lganda tavsiya qilinadi. (bromgeksin va fenxelya efir yog’i, anisa-dushitsa, myato’ perechnoy, evkalipta, xamda mentoldan tashkil topgan). Preparat mukolitik, spazmolitik va antimikrob effektga ega. 2 yoshdan kichik bolalarga 5 tomchidan, 2-6 yoshga — 10 tomchidan, 6-10 yoshga — 1 ml va 10 yoshdan kattalarga — 2 ml shakar qo’shilgan suv bilan kuniga 4 mahal tavsiya qilinadi. Atsetilsistein (ATSS, Mukobene, Fluimutsil karbatsistein) balg’am tutgan mukopolisaxaridlardagi molekulyar disulfidlarni parchalaydi va
uning yopishqoqligini kamaytiradi. 2 yoshgacha atsetilsistein 50-100 mgdan 2 maxal sutkasiga, 2-6 yoshda — 100-200 mgdan 2 maxal sutkasiga, 6 yoshda 200 mgdan 2 mahal sutkasiga tavsiya qilinadi. Bronkatar — karbotsistin preparati chaqaloqlar va 5 yoshgacha bo’lgan bolalarga 100, 200 mgdan (1-2 choy qoshig’idan), 5 yoshdan 300 mgdan (3 choy qoshig’idan) 3 mahal ichishga tavsiya qilinadi. YUkori
nafas yo’llari obstruksiyasini yo’qotish va bronx yo’llari o’tkazuvchanligini yaxshilash uchun elektrosurg’ichlar yoki rezinali ballon orqali shilliqni so’rib olish, postdural drenaj va vibratsion massaj qilish tavsiya qilinadi. Chalg’ituvchi terapiya: issiq ayoq yoki umumiy vannalar, issiq suyuqliklar ichish. Bronxlar va bronxiolalar shilliq kavatining shishini kamaytirish uchun aerozol ingalyatsiyalar. Vitaminlar: S, V gr, KKB Fizioterapevtik terapiya: UVCh-terapii, mikroto’lqin terapii, UFO maxalliy elektroforez. Residivlanuvchi obstruktiv bronxitlar qo’zg’alish davridagi davolash taktikasi o’tkir obstruktiv bronxitdagi klinik belgilarga o’xshash bo’ladi. Bolalarda residivlanuvchi obstruktiv bronxitlar 3 ta xar xil guruxli defektga ega: immunologik reaktivlik, shu qatorda bronxlar shilliq qavati immuniteti deffekti, bronxlar giperreaktivligi va bronxlardagi yallig’lanish reaksiyasi defekti bazis terapiyani ya’ni residivga qarshi profilaktiv davoni qo’llashga asos bo’ladi. A. I. Chistyakova shu maqsatda quyidagi davoni taklif qilgan: oshqozon aralashmasi tomchilarda (valerianka tindirmasi — 4 qismi, polo’n tindirmasi — 3 qismi, yalpiz tindirmasi — 2 qismi, nastoyka krasavka tindirmasi — 1 qismi) va eleuterokokk ekstrakti: 2 tomchidan xar bir yoshiga kuniga 3 mahal 10-12 xavta davomida tavsiya qilinadi. Undan tashqari bu terapiyaga vitaminlarni bir yilda 2 marta 2oylik kursini birgalikda tavsiya qilinadi (yog’da eruvchi vitaminlar A, ye bilan suvda eruvchi vitaminlar V5, V15, Vs, V6 va b., o’n kunlik kursi tavsiya qilinadi). Organizm rezistentligini oshirish maqsadida (dibazol, pentoksil, orotat kaliya, karnitin, riboksin va b., 10- kunlik kursi tavsiya qilinadi). Immunostimulyatorlar, residivda bazis terapiya (kromoglikat natriya (intal) yoki nedokromilom natriya (tayled), ketotifen tavsiya qilinadi.
xalqum va bodomcha bezlar holatiga ahamiyat berish kerak (buni bolaning bezovta qo’ymaslik maqsadida tekshirish nihoyasida o’tkazgan ma’qul). Odatda
maktabgacha bo’lgan bolalarda limfatik to’qimalar, bodomcha bezlarni giperplaziyasi kuzatilib turadi. Ko’pincha bolalarda har xil turdagi anginalar uchraydi. 4
yallig’lanishidan qizargan, bo’rtgan, shishgan bo’ladi. Follikullyar anginada kattalashgan, shishgan bodomcha bezlari yuzasida mayda OQISH ko’rinishdagi qarashmalar paydo bo’ladi. Lakunar anginada yallig’lanish darajasi ko’paygan bo’lib, bodomcha bezi yuzasidagi chuqurchalarni qoplagan bo’ladi. Xalkum difteriyasida bodomcha bezlarida xira kulrang ko’rinishdagi yiringli parda paydo bo’lib, bunda qizarishlik me’yorida bo’ladi. Yiring nafaqat shilliq qavatida bo’ladi, u shilliq osti qavatiga chuqurda joylashadi, parda ko’chirilsa, shilliq qavatda qon oqishi kuzatiladi. Skarlatinada angina har xil kechishi mumkin. Kasallikning yengil hilida oddiy angina ko’rinishida kat’iy chegaralangan qizarishlik bilan kechsa, og’ir xilida shilliq qavatining nekrozi bilan (nekrotik angina) kechishi mumkin. Flegmanoz anginada yallig’lanish atrof to’qimalarga keng tarqalgan bo’ladi. Bunda ba’zan bodomcha bezi abssessida, bez bir tomonlama shishib, kattalashib, chaynov muskullarining spazmi natijasida bola og’zini ocholmay qolishi mumkin. Burun halqum bodomcha bezlarining patologik giperplaziyasida, xoanalar yo’llari bekilishidan, nafas olish qiyinlashib bola og’iz orqali nafas olishga majbur bo’ladi. Natijada bemorda adenoidga xos belgilar (yuzini oqarib bir oz shishishi, salqiganligi, yuqori lab ko’tarilgan, og’izni ochiq bo’lishi, pichillab gapirish, eshitish qobiliyatini buzilishi) paydo bo’ladi. Bemorlarda ko’pincha kelib chiqish mexaniziga ko’ra aralash formadagi nafas - olishni yetishmasligi uchrab, bu turli xil darajadagi og’irlikda kechishi mumkin.
1 - darajali nafas olishni yetishmasligi klinik belgisi tinch holatda kuzatilmay, yengil jismoniy harakat natijasida yengil darajada nafas qisishlik, taxikardiya, lab atroflarini biroz ko’karishi simptomlari paydo bo’ladi. Bunda qonning kislorodga to’yinganligi normada yoki 90% gacha kamaygan bo’lishi mumkin (RO 2 - 80-90 mm simob ustupi) ga teng bo’ladi. 2- darajali nafas olishning yetishmasligida bemorning tinch holatida ham o’rtacha meyorda nafas qisishlik (nafas olish soni normadan 25% ga oshgan), taxikardiya va lab atroflarini ko’karishi kuzatiladi. Qonni kislorodga to’yinganligi 70 - 80% gacha kamaygan bo’ladi (RO2 70 – 80 mm simob ustuniga teng bo’ladi). 3- darajali nafas olishning yetishmasligida nafas olishlik juda tezlashgan (normaga nisbatan 50% ga oshgan), taxikardiya, terida yersimon rangdagi
4 Мазурин А.В. ва бошкалар 2009 й. Болалар касалликлари пропедевтикаси 394 бет ko’karishlik, terlashlik kuzatiladi. Qonning kislorodga to’yinganligi 70% dan kam bo’ladi (RO 2 70 mm simob ustunidan kam). 4- darajali nafas olishning yetishmasligida gipoksemik koma holati kuzatiladi. Bunda bemor xushsiz bo’lib, nafas olish ritmi buzilgan(vaqti-vaqti bilan yuzaki), terida umumiy ko’karishlik kuzatiladi. Bo’yin vena tomirlari bo’rtgan, arterial qon bosimi juda pasaygan bo’ladi. Qonning kislorodga to’yinganligi 50% dan kam (RO 2 50 mm simob ustunidan kam).Nafas olishning yetishmasligi o’tkir va surunkali kechishi mumkin. Nafas olishning yetishmasligi ko’krak yoshidagi bolalarda ayniqsa chaqaloqlarda ko’p uchraydi. Yüklə 465,73 Kb. Dostları ilə paylaş:
|