4-sinf o`qish darslarida xalq og`zaki ijodiga oid mavzularni o`qitish yo`llari

6 - modul.
Matnni tahlil qilish uchun savollar.

• 
  Ertak qahramonlari kimlar?
  
• 
  Quyidagi so‘zlar kim haqida yozilgan: xomush. farzandi yo‘q, gul urug‘i tarqattiribdi (podshoh).
  

-Yaxshi farzand topish yo‘lini ertak qahramonlaridan kim maslahat beribdi? (vazir)

• 
  Qanday yo‘l bilan rostgo‘y, aqlli bola tanlandi?
  
• 
  Keyin nima bo‘ldi?
  
• 
  podshoh gul urug‘ini nima qilgan ekan?
  
• 
  Quyidagi hikmatli so‘zlardan qaysi biri ertak mazmunini to‘ldiradi? 1.Boshingga qilich kelsa ham rost gapir.
  

2. 
   Yolg‘onning umri qisqa.
   
3. 
   Boshingga nima kelsa tilingdan kelur. 4.To‘g‘rilik baxt keltirar.
   

(To‘g‘ri gapirgani uchun bola podshohga farzand bo‘ldi.). Markazlarda ishlash.
Sinf jamoasi 5-7 kishidan tahlilchilar, o‘quvchilar, tilshunoslar, tadqiqotchilar (boshqalar ham bo‘lishi mumkin) kabi guruhlarga bo‘linib markazlarda ishlaydilar.
O‘qish markazi: «Kitoblar olami». I guruh - o‘quvchilar.
Topshiriq: Ertakdagi ko‘rsatilgan qismni o‘qib, uni tiklash (Ertak kserokopiya qilinib, 7 qismga bo‘linadi. Har bir qismi kamalakning bir rangiga
mos keladigan rangdagi qog‘ozlarga yopishtiriladi. O‘quvchilar bo‘lingan matnni tiklab, to‘liq javobni va kamalak rangini hosil qiladilar).
2 guruh - tahlilchilar.
Topshiriq: ijodiy daftarda ishlash (matnga savollar qo‘yish) Yozuv markazi: «ijodiy ish».
Har bir o‘quvchining daftarida qahramonlar hislatlariga tegishli so‘zlar yozilgan: farzandi yo‘q, xomush, ko‘p bolalarni ko‘rdi, gulsiz tuvak ushlab o‘tirgan bolakay.
Topshiriq: Qahramonlarga taalluqli xislatlarni o‘qib, kimga tegishliligini ayting. Ertak qahramonlaridan kimga tegishli gap yo‘qligini aniqlang (vazirga tegishli gap yo‘q). O‘zingiz tanlang.
Ilmiy-tadqqiqot markazi.
Topshiriq: Ertakdagi qahramonlarga doir sifatlarni yozish va ularga taalluqli sifatlarni qahramon nomi bilan birga yozing.
Natijada quyidagi jadval hosil bo‘ladi: Xomush podshoh. Aqlli vazir.
Rostgo‘y bola. Yolg‘onchi bolalar. Gulsiz tuvak. Prezedentatsiya:
Har bir markazdan bir bola chiqib, o‘z ishlarining yakuni haqida so‘zlaydilar.
O‘qituvchi:
Qarang xattaxtamizda Hosil bo‘ldi kamalak. Quvonchimiz cheksizdir Chunki baxtlimiz beshak! Uyga vazifa.
Har bir guruhga tegishli vazifalar alohida-alohida aytiladi. (bular ijodiy daftarda ishlash, diafilmlar tuzish, matndan bosh g‘oyalarni ajratib yozish, ertakdan olgan taassurotlari asosida rasm chizish va h.)
Darsni xulosalash.

• 
  Bu darsdan qanday yangilik o‘rgandingiz?
  
• 
  Sizga nima yoqdi?
  
• 
  Nima sizga yoqmadi, siz qanday bo‘lishini xohlar edingiz?
  

Demak dars yakunida ertak g'oyasiga mos shunday xulosaga kelinadi:
„Boshingga qilich kelsa ham to'g'ri gapir". O'quvchilar ushbu maqol mazmunini tushunib olishsa, o'zlari ham yuqoridagi kabi ertak tuzib, hikoya qilib berishlari mumkin.
Yuqoridagi barcha fikrlarni hisobga olganda, ertakni o'rganish darslarining qurilishi quyidagicha bo'lishi mumkin:

• 
  Ertak bilan tanishtirish:
  
• 
  O'quvchilarni ertakni idrok etishga tayyorlash;
  
• 
  O'qituvchining ertakni ifodali o'qishi, yod aytib berishi va hokazo.
  
• 
  Ertakni o'quvchilar qay darajada idrok etganliklarini aniqlash maqsadida qisqacha suhbat o'tkazish;
  
• 
  Ertakni qismlarga bo'lib o'qish va tahlil qilish; undagi ayrim tasviriy vositalar, ma'nodosh so'zlarni topish, lug'at ishi (ayrim so'zlar ma'nosini tushuntirish);
  
• 
  Ertakni aytib berishga tayyorlanish (ichda o'qish);
  
• 
  Ertakni so'zlab berish;
  
• 
  Umumlashtiruvchi suhbat (ertak g'oyasini ochish);
  
• 
  Ma'lum topshiriq asosida ertakni qayta o'qish (ijodiy va mustaqil ishlar);
  
• 
  Vazifani tekshirish va yakunlash;
  
• 
  Uyda ertakni o'qib (yoki aytib) berishga tayyorlanish.