441 Araştırma Makalesi (Research Article )

6. Annelerin Çocukları İle İletişim Kurmakta Zorlandıkları Durumlara 
İlişkin Görüşlerine Dair Bulgular
Annelerin çocukları ile iletişim kurmakta en çok zorlandığı durumların başında 
kardeş ilişkileri, çocukların çeşitli konularda tutturmaları ve öfkeli oldukları 
zamanlar olarak belirlenmiştir. Buna göre anneler için ikinci çocuk, çocuklar 
arasında denge sağlamada zorluk ve kardeş kıskançlığı iletişim kurmakta zorlanılan 
durumların başında gelmektedir. K25 kodlu katılımcı, bu durumlarla ilgili olarak, 
“Markete giderken tembihliyorum fakat yine de istekleri konusunda tutturuyorlar. 
Kardeşi ile ilgili konularda çok sıkıntı çekiyorum. Sadece kendisinin olsun istiyor. 
Kardeşi ile ilgili de tutturmaları var.”
şeklinde ifade etmiştir. Kardeşler arasındaki 
ilişkiye dikkat çeken annelerden, K9 kodlu katılımcı, yaşadığı durumu; 
“Evdeki 
minik sorumluluklarını yeterince yerine getirmediği
 
ve ablasının ders çalışmasını 
engellemeye çalıştığı zamanlar iletişim kurmakta zorlanıyorum.”
şeklinde ifade 
etmiştir. Ağırlıklı olarak iletişim kurmakta zorlanılan durumlar olarak çocukların 
ağlama nöbetleri ve inatlaştıkları durumlar olarak ortaya çıkmaktadır. Bu durum 
ile ilgili deneyimlerini paylaşan K11 kodlu katılımcı; 
“Ağladığı ve konuşmak 
istemediği, inat ettiği zamanlarda çok zorlanıyorum
.
”
, şeklinde ifade ederken, her 
iki durumu birden yaşayan K14 kodlu katılımcı ise; 
“ilkokul 1. sınıfa giden abisi 
ile inatlaştığı ve tartıştığı zamanlarda iletişim kurmakta zorlanıyorum.”
şeklinde 
ifade etmiştir. Araştırmalar kardeş kıskançlığının
e
rken çocukluk döneminde 
ebeveynlerin en çok zorlandıkları durumlar arasında olduğunu göstermektedir. 
İnan’ın (2010), anaokulu çağında çocukları olan ebeveynlerle yaptığı 
çalışmasında benzer bulguya ulaşılmıştır. Araştırmada, çocukla etkili iletişim 
kuramamak ve kardeş kıskançlığı en çok karşılaşılan problem durumlar arasında 
olduğu ve ebeveynlerin en çok bilgilenmek istedikleri konu başlıklarından olduğu 
bulgusuna ulaşılmıştır. Kardeş kıskançlığında ebeveyn tutumları etkili bir faktör 
olarak karşımıza çıkmaktadır (Şipal, Yeğengil ve Toka, 2012). Yeni bir çocuğun 
aileye dahil olmasıyla başlayan ve her yaşta karşılaşılabilen kardeş kıskançlığı 

---

459
Hüseyin KAZAN, Seyran SARISOY
anne baba tutumları ille tetiklenebilmektedir. Bu bağlamda, araştırma verilerine 
göre görüşülen annelerin en çok zorlandıkları durum olan karşımıza çıkan kardeş 
ilişkileri, çocuklarına karşı davranışları ile ilişkili olduğu söylenebilir.
İletişim kurmakta zorlanılan durumlardan diğeri ise çocukların tablet veya telefonla 
fazla oyun oynaması ve ellerinden alındığı zamanlar olduğu görülmüştür. Bu 
durumlar ile ilgili; K5 kodlu katılımcı; 
“Takıntı haline getirdiği oyuncak nesne 
ya da faaliyetleri yapamadığımız durumlarda, devamlı olarak üzülüp ağladığı 
zamanlarda.”
zorlandığını dile getirmiştir. Ayrıca genel olarak, yemek ve uyku 
gibi temel ihiyaçlarının karşılanmadığında da çocuklarla iletişim kurmakta 
zorlandıklarını ifade etmişlerdir. Ebeveynlerin bu konuya ilişkin görüşlerinden 
bazıları şu şekildedir; 
K24; “Ben öfkeliyken iletişim kuramıyoruz. Bir de onun 
şiddete eğilimi olduğu zamanlarda iletişim kurmakta zorlanıyorum.”, K22 
kodlu 
katılımcı
; “Karnı a
ç ve uykuluyken iletişim kuramıyoruz.Önce bu ihtiyaçlarını 
karşılamam gerekiyor.” şeklinde ifade etmiştir.
Görüşme yapılan annelerin, 
iletişim kurmakta zorlandıklarını bildirdikleri durumlar genel olarak, yapılan 
çalışma sonuçları ile benzerlik göstermektedir. 
Ceylan, Kahraman Gözün ve 
Ülker’in (2016) erken çocukluk dönemine ilişkin bakış açılarının inceledikleri 
çalışmada, annelerin 4-6 yaş grubunda en çok zorlandıkları durumlar; iletişim 
problemleri, televizyon izleme, kardeş kıskançlığı olarak tespit edilmiştir. Bu 
bağlamda annelerin benzer güçlükler yaşadıkları bulgusundan yola çıkarak, 
çocuklarına karşı kullandıkları iletişim dilinin ve yaklaşımlarının bir sebep teşkil 
edebileceği söylenebilir.