5-6 Haziran 2010 Zeytinburnu İstanbul 2011 BİTKİlerle tedavi sempozyumu düzenleme Kurulu

Etnobotanik
Etnobotanik insanlarla bitkiler arasındaki ilişkileri inceleyen bilim dalıdır. Bu tanım 
ilk kez 1896’da John W. Harshberger tarafından kullanılmıştır. Etnobotanik çalışma-
lar, bitkilerin bilimsel olarak değerlendirilmelerine çok önemli katkı sağlar. Etnobo-
tanik, tıbbi ve gıda kullanımı olan bitkiler, günlük hayatta bitkilerden faydalanma 
(örneğin çeşitli aletlerin yapımında) ve hatta etrafta bulunan bitkilere sadece isim 
vermiş olmaları ile etnobotanik ilgi alanıdır.
Ülkemizde etnobotanik çalışmalar, özellikle tıbbi bitkiler alanında yoğunlaşmıştır. 
Etnobotaniğin ilgi alanına, bitkinin adlandırma, kullanılma, toplanma, yetiştirilme 
ve gıda ya da ilaç haline getirilme şekli, reçetesi, tarifi, formülü, bulunduğu kültürde 
taşıdığı anlam ya da kullanılmayan bitkiler girer.
Bitkisel malzemelerle yapılan ürünler kullanımları bitince çabuk elden çıkarılır. Bil-

---

17
Bitkilerle Tedavi Sempozyumu
ginin kaybolmaması için, kullanımı azalan hasır, sepet, tarım ve müzik aletleri yapım 
teknikleri belgelenerek envanterleşmelidir. 2002 yılında, Türkiye Bilimler Akademi-
si, Türkiye Kültür Sektörü (TÜBA-TÜKSEK) kapsamına etnobotanik çalışmaları 
da alarak, halkın bitkilerle ilişkisini ilk kez envanterleşmiştir.
Etnobotanik insanların bitkilerden yararlanma şekillerine göre bitkileri; tıbbi, gıda, 
yem, yakacak olarak kullanılanlar, katran, zamk, narkotik, süs, boya, el sanatları, rüz-
gar kesici, erozyon önleyici olarak kullanılan diğer yararlı bitkiler ve güzel kokulular, 
zehirli bitkiler, hayvanların sevmediği bitkiler, kötü kokanlar vb. gibi yararlı ve zararlı 
kabul edilen bitkiler şeklinde tanımlar. Etnobotanik çalışmalar, farklı disiplinlerden 
uzmanların ekip çalışması ve farklı bilimsel tekniklerle tam olarak gerçekleştirilebi-
lir. Etnobotanik, bir yörede kullanılan her türlü bitkinin araştırılması olduğuna göre, 
yararlanılan tüm bitkiler olabildiğince saptanmalı ve örneklemesi yapılmalıdır. Kısa 
dönemli ya da dar bütçeli araştırmalar tek bitki grubu (örneğin tıbbi bitkiler, bir has-
talığın tedavisinde kullanılanlar gibi) ile de sınırlandırılabilir.
Çalışma alanında kaynak kişilerle yapılan görüşmelerde sorulan soru ve anketlerle 
kullanılan bitkiler ve kullanım amaçları öğrenilir.
Soru formunda, bitkinin yerel adı, bulunduğu yer, kullanım amacı, kullanılan kısmı, 
kullanım şekli yer almalıdır.