5-mavzu. Yalpi talab-yalpi taklif modeli

5-MAVZU. YALPI TALAB-YALPI TAKLIF MODELI

Reja:
5.1. Yalpi talab-yalpi taklif modeliga umumiy tavsif. Yalpii talab tushunchasi va grafigi.
5.2. Yalpi talabning baho va bahodan boshqa omillari.
5.3. Yalpi taklif grafigi va omillari.
5.4. AD-AS modelida makroiqtisodiy muvozanat.
5.1. Yalpi talab-yalpi taklif modeliga umumiy tavsif. Yalpii talab tushunchasi va grafigi.
Har qanday bozorda vaziyat talab va taklif o`rtasidagi nisbatga bog`liq bo`lib, ular hajmlarining o`zgarishi baholarning o`zgarishini keltirib chiqaradi. Baholarning o`zgarishi esa talab va taklif hajmlariga ta‘sir ko`rsatadi. Bunday o`zaro bog`liqlik umumlashtirilgan holda ko`rib chiqiladigan milliy bozorga ham ta‘luqlidir.
Alohida tovarlar va xizmatlar bozoridagi bunday bog`liqlik talab va taklif modeli yordamida tadqiq qilinishini yaxshi bilamiz. Ammo makroko`lamda milliy ishlab chiqarish hajmining o`zgarishi bilan birga baholar umumiy darajasining o`zgarishi o`rtasida bog`liqlikni tadqiq qilish, nima uchun milliy ishlab chiqarish hajmi ayrim davrlarda barqaror o`sishi, ba‘zi davrlarda esa pasayib ketishni izohlab berish uchun bu modellardan foydalanib bo`lmaydi.
Bu vazifani bajarish uchun yalpi talab - yalpi taklif (AD-AS aggregate demand- aggregate supply) modelidan foydalanamiz.
Bu modelda yalpi taklif, baholarning umumiy darajasi kabi agregat ko`rsatkichlaridan foydalaniladi.
Makroiqtisodiyotda AD-AS modeli ishlab chiqarish hajmlari va baholar darajalarining tebranishlarini hamda ular o`zgarishining oqibatlarini o`rganish uchun bazaviy model bo`lib hisoblanadi. AD-AS modeli yordamida davlat iqtisodiy siyosatining turli variantlari tasvirlab berilishi mumkin.
Yalpi talab – uy xo`jaliklari, korxonalar, hukumat va chet ellik xaridorlarning baholarning ma‘lum darajasida iqtisodiyotda ishlab chiqarilgan yakuniy tovarlar va xizmatlarning umumiy hajmiga bo`lgan talabidir.
Yoki boshqacha qilib aytganda yalpi talab iqtisodiyotda ishlab chiqarilgan yakuniy tovarlar va xizmatlarni sotib olishga qilingan umumiy harajatlar yig`indisidir. Formula ko`rinishida yalpi talabni quyidagicha tasvirlash mumkin: