KƏNDÇİLİK VƏ BAŞQA BİLDİYİN PEŞƏLƏRİN QAYDALARI HAQQINDA Ey oğul, bil ki, kəndli olsan, hər şeyin öz vaxtını yaxşı
bilməlisən. Nə əkmək istəsən, qoyma vaxtı keçsin, hər şeyi
vaxtından on gün tez əksən, bir gün gec əkməyindən yaxşıdır.
Kənd təsərrüfatı alətlərini cütü saz saxla, yaxşı öküzlər al və
yemini bol elə. Gərək sənin süründə həmişə qoşqu öküzü çox
olsun ki, şum vaxtı öküzlərdən biri xəstələnsə, iş axsamasın,
səpindən qalmayasan.
Əkin-biçin vaxtı çatdıqda torpağı şumlamağı unutma,
gələn ilin səpini haqqında bu il tədbir gör. Həmişə elə torpağı ək
ki, o özünü geyindirə bilsin onda səni də geyindirə bilər. Torpaq
özünü geyindirə bilmirsə, səni də geyindirə bilməz.
Kəndçilikdən xeyir görmək istəyirsənsə, abadlıq işləri ilə
məşğul ol.
Bazar sənətkarlarından olsan, hər sənət olur olsun, tez
işləyən və yaxşı düzəldən ol ki, alıcın da çoxalsın. İşi
qonşularından daha yaxşı gör, az qazancla kifayətlən. Bir dəfə
ona bir qazanmaq əvəzinə, iki dəfə ona yarım qazan. Çənə
vurub zəhlə tökməklə müştərini qaçırma, beləliklə adamların
çoxu səninlə alver edər, ruzun başının altında olar. Şeyi satana
qədər müştəri ilə can bir dost ol, ona yağlı dil tök, ona "ağa"
deyib təvazö'karlıq et. Gülərüz olub mehribanlıq göstərsən,
səndən bir şey alarlar, qaşqabaqlı oturub nadanlıq etsən,
məqsədə çata bilməzsən. Mən deyən kimi etsən, alıcın çoxalar,
başqalarının qibtəsinə səbəb olarsan, bazardakı sənətkarların
hamısından çox ad qazanıb şöhrət taparsan.
Lakin doğru danışmağı adət et, xüsusilə satdığın şey
haqqında. Xəsislikdən qaç, amma israfçı da olma. Özündən
aşağıya bağışla, özündən yuxarıya ehtiram et. Özündən zəifləri
incitmə, arvadları və uşaqları alverdə aldatma, qəriblərdən artıq
alma. Abırlı adamlarla çox çənə vurma, ehtiyacı olanlarla yaxşı
rəftar et, şahlarla düz dolan. Şah xidmətinə çox həris olma,
Orduda olanlarla yaxınlıq etmə. Sufilərlə təmiz sufi ol. Daş-
tərəzini düz saxla. Öz ailənlə ikiüzlülük edib iki kisə saxlama,
şəriklərinə xəyanət etmə.
Hər nə hazırlasan, başı çıxan və çıxmayan üçün eyni
dərəcədə yaxşı hazırla, namuslu ol. Varın olsa borc verməkdən
imtina etmə, doğrudan və ya yalandan and içmə, sələmçilikdən
uzaq qaç, alverdə qəddar olma. Yoxsula borc versən, imkanı
184 /
ﻪﻣﺎﻨﺳﻮﺑﺎﻗ .……………………………………………..
olmadığını bilsən, teztez borcunu istəmə, inadkarlıq göstərmə.
Ürəkdə xeyirxah ol, üzdə nikbin, Allah sənin işinə rəvac,
alverinz bərəkət verər. Bu xasiyyətlərə malik olan sənətkar
cavanmərdlərin
286 cavanmərdi olar.
Hər peşə sahibinin öz sənətində bir cavanmərdlik şərti
vardır. İndi son fəsildə hər sənətdə lazım olan cavanmərdlik
şərtlərindən danışacağam, Allah qoysa, hər növə aid, bacarığım
daxilində müvafiq mə'lumat verəcəyəm.