d) Biologiyada qollanıw (Spektroskopiya).
Alma úlgisiniń tazalıǵınan (kόp vodorod yadroları bar) kelip shıqqan halda kúshli intensivli
signal baqlanıwı múmkin. Bul bolsa yadroliq magnitlik rezonans qubılısınan laboratoriyalıq
sharayatlarda biologiyalıq úlgilerdi izertlew ushın da qollanıw múmkin ekenligin kόrsetedi.
Házirgi kúndegi zamanagόy yadrolıq magnitlik rezonansqa tiykarlaǵan metodlardı
ishki
organlardıń súwretlemelerin alıw ushın rentgen hámde ultraseslik diagnostikalıq metodlarǵa
qosımsha túrde paydalanıw keń engizilgen.
e) g-faktordı anıqlaw (Teslametr zárúr boladı).
Rezonans shártine muwapıq ((4) teńleme) glicerin hám politetraftoretilenniń (PTFE) g–
faktorı
(5)
(bul
jerde
,
) rezonans jiyliginiń magnit maydanı
funkciyası sıpatındaǵı grafiginiń qıyalıǵın
anıqlaw járdeminde bahalanıwı múmkin (7-súwret).
Vodorod ushın:
Ftor ushın:
Ádebiyatlarda: 5.5857
Ádebiyatlarda: 5.2567
10
7-súwret. g-faktordı anıqlaw
ushın arnalǵan glicerin (kúlreń)
hám PTFE (qara) rezonans
jiyliginiń magnit maydanı
ǵa
ǵárezlilik funkciyasınıń grafigi.
Qosımsha maǵlıwmatlar
Yadrolıq spin, máselen protonnıń yadrolıq spini magnit maydanına salıstırǵanda múmkin
bolǵan eki haldan biri boyınsha orientaciyalanıwı múmkin. Bir orientaciyanıń (energetikalıq
haldıń) basqasına salıstırǵanda orientaciyalanıwshılıǵınıń shaması yadronıń magnit momentinen
(
giromagnitlik qatnasqa proporcional) hám
magnit maydannıń shamasınan ǵárezli
boladı.
Ádette praktikada, magnit maydanına jaylastırılǵan úlgide jetkilikli dárejede kόp (Avagadro
sanına jaqın) muǵdardaǵı yadrolar bar boladı. Yadrolıq spinler sistemasınıń bunday halında,
maydannıń qandayda bir joqarı jiyilikli energiyaları qozdırılmaydı, yadrolar túrli energetikalıq
hallar (sonıń menen yadrolıq spinlerdiń orientaciyaları) boyınsha (3) Bolcman teńlemesine
muwapıq bόlistiriledi. Όjire temperaturalarında protonlardıń spinlik hallarınıń (yadrolıq
spinlerdiń orientaciyalarınıń) tόmengi hám joqarǵı qáddileri arasındaǵı parıq
magnit
maydanında
eV qa teń boladı. Azǵana artıqsha muǵdardaǵı tόmengi energetikalıq haldaǵı
yadrolarsız yadrolıq magnitlik rezonans signalın baqlap bolmaydı.
Usı sebepke qarap yadrolıq magnitlik rezonans spektroskopiyasınıń házirgi kúndegi
versiyalarında
maydannıń úlkenirek mánislerinen hám rezonans shártine (4 teńleme)
muwapıq keliwshi úlkenirek jiyliklerden paydalanıladı. Bul bolsa úlginiń hár qıylı yadrolarınıń
saldarınan payda bolatuǵın yadrolıq magnitlik rezonans spektrindegi hár qiylı rezonans sızıqların
ajratıw múmkinshiligin beredi. Bunnan tısqarı yadrolıq magnitlik rezonans signalları qısqa
waqıtlıq impulslik metodlar hám yadrolıq magnitlik rezonanstıń arnawlı texnikaları járdeminde
de όlshenedi. Yadrolıq
magnitlik rezonans spektri
( )
járdeminde alınbaqta.
Solay etip, yadrolıq magnitlik rezonans spektroskopiyası kόp tarawlarda
(janılǵı,
kosmetika, farmacevtika industriyasında) molekulalardıń qurılısın anıqlaw hám
úlgilerdiń dúzilisin izertlewde (máselen, sapalıq qadaǵalaw jumıslarında) áhmiyetli qurallardıń
biri bolıp kelmekte. Medicinalıq maqsetlerde qollanılatuǵın
-YAMR súwretlerin alıw ushın
YAMRdıń impulslik metodlarına qosımsha ráwishte úlginıń kesimlerindegi hár qıylı orınlarınan
spinlerdiń YAMR signalların ajıratıp alıw ushın maydan gradienti kerek boladı.