6. 1-Laboratoriya ishi Mavzu: C++ va ma`lumotlar bazasi yordamida oddiy interfeys yaratish Ishdan maqsad

6.2- Laboratoriya ishi 
Mavzu: C++ da ADO va ODBC dan foydalanib qatorlarga ma’lumot 
kiritish, o`zgartirish va o`chirish 
Ishdan maqsad: C++ da ADO va ODBC dan foydalanib qatorlarga ma‟lumot kiritish, 
o`zgartirish va o`chirishni o`rganish va ko`nikmaga ega bo`lish. 
Masalani qo`yilishi: C++ dasturlash tilining ma`lumotlar bazasi bilan ishlashga 
mo`ljallangan komponentalardan foydalanib ma`lumotlar bazasiga ma`lumotlarni 
kiritish, o`zgartirish va o`chirish amallarini bajarish. Bu amallarni DBNavigator 
komponentasi va so`rovlar orqali hosil qilish maqsadga muvofiqdir. 

---

Uslubiy ko`rsatmalar: C++ da ADO va ODBC dan foydalanib qatorlarga 
ma‟lumot kiritish, o`zgartirish va o`chirish uchun kerakli komponentalarni ishga 
tushirish zarur. Bu komponentalarni asosini ma’ruza mashg’ulotlarida ko`rilgan 
komponentalar tashkil qiladi. Bu laboratoriya mashg`uloti yuqoridagi laboratoriya 
mashg`uloti davomi sifatida qaraladi. ADO va ODBC dan foydalanib qatorlarga 
ma‟lumot kiritish, o`zgartirish va o`chirishni tashkil qilish uchun birinchi navbatda 
BDNavigator komponentasi ishga tushuriladi(Boshqa asosiy komponentalar ma’ruzada 
ishlatilgan. Bu uning davomi sifatida ishlatiladi). 
8.1. rasm C++ Builder 6 dasturining komponentalari 
8.1 rasmda ko`rsatilgan komponentalardan foydalanib interfeys orqali 
ma`lumotlar bazasiga ma`lumot kiritish, o`zgartirish va o`chirish amallari bajariladi. 
Birinchi navbatda DBNavigator komponentasidan foydalanib ma`lumotlar ustida 
amallar bajarishni ko`rib chiqamiz. DBNavigator komponentasi Data Control 
komponentalar bo`limida joylashgan.

---

8.2. rasm. Dastur oynasi 
8.2. rasmda interfeys keltirilgan bo`lib, unda DBNavigator komponentasi ishga 
tushirilgan. U komponentani o`lchamlarini o`zgartirish imkoniyati mavjud. 
Ma`lumotlar ustida amallar bajarish uchun DBNavigator komponentasining 
DataSource komponentasi DataSource komponentasi nomiga moslashtiriladi 
(8.3.rasm). 
8.3. rasm. DBNavigator xususiyati 
8.3. rasmda DBNavigator komponentasining xususiyatlari keltirilgan. Bu 
xususiyatlar orqali komponentani o`lchamlarini o`zgartirish, formada joylashgan 
o`rnini aniqlash, datasourceni tanlash kabi xususiyatlarini ko`rish mumkin. 
Barcha sozlamalarni o`rnatib bo`lgandan keyin loyixa ishga tushiriladi va 
DBNavigator bilan Data Source bog`langanligi tekshirib ko`riladi (8.4. rasm). 
8.4. rasm. Loyixaning kompilyatsiya jarayon

---

Interfeys orqali ma`lumotlar ustida amal bajarish uchun boshqa usullardan ham 
foydalanish imkoniyati mavjud. Buning uchun Edit va Button komponentalaridan 
foydalaniladi. Qidirilayotgan mahsulot nomi Editda yoziladi va Button orqali qidiruvni 
amalga oshirishni ko`rib chiqamiz. 
8.5. rasm. Edit va Button komponentasidan foydalanish 
8.5. rasmda ko`rsatilgan Button komponentasi ustiga sichqonchani chap tugmasi 
ikki marta bosiladi va dasturning kod qismiga o`tiladi. Button komponentasining kod 
qismiga o`tilgandan keyin quyidagi C++ operatorlari ketma ketligi yoziladi.