6. 1-Laboratoriya ishi Mavzu: C++ va ma`lumotlar bazasi yordamida oddiy interfeys yaratish Ishdan maqsad

void __fastcall TForm1::Button1Click(TObject *Sender) 
{ 
// Edit komponentasidan ma`lumotni o`qish 
String
s="SELECT
*
FROM
MAHSULOT
WHERE 
MAHSULOT_NOMI='"+Edit1->Text+"'"; 
//ADOQuery1 komponentasi bilan ishlash 
ADOQuery1->Close(); ADOQuery1->SQL-
>Clear(); ADOQuery1->SQL->Add(s); 
ADOQuery1->Open(); 
} 

---

Kod yozilgandan keyin dastur kompilyatsiya qilinadi va qidirilayotgan mahsulot 
nomi yoziladi. 
8.6. rasm. Interfeys asosiy oynasi 
8.6. rasmda interfeysning asosiy oynasi keltirilgan bo`lib, unda “Olma” so`zi qidirilgan. 
Bu qidiruvni amalga oshirish uchun Edit komponentasiga qidirilayotgan mahsulot nomi 
yoziladi va “Qidir” tugmasi bosiladi. Qaysidir ma`noda bu qidiruv deyiladi. Aslida esa 
tanlash deb yuritiladi, ya`ni bir nechta qatorlar ichidan kerakli bo`lganlarini ajratib 
olishdir. Bu vazifa tugmani bosgandagina amalga oshadi. Chunki SQL so`rovlar va C++ 
kod belgilangan tugmaning Click xossasi ichiga yozilgan. Interfeys orqali ma`lumotlarni 
o`zgartirish va o`chirish imkoniyatlari ham mavjud 

6.3-Laboratoriya ishi 
Mavzu: C++da Windows Forms Data Controldan foydalanish 
Ishdan maqsad: C++da Windows Forms Data Controldan foydalanishni o`rganish va 
ko`nikmaga ega bo`lish. 
Masalani qo`yilishi: C++ dasturlash tilining Data Controls komponentalar bo`limida 
mavjud bo`lgan barcha komponentalarni amalda qo`llashdan iborat. Bundan tashqari 
komponentalarning xususiyatarini o`rganib chiqish ham ko`zda tutilgan. 

---

Uslubiy ko`rsatmalar: C++ dasturlash tilida Data Controls komponentalar 
bo`limi bo`lib, unda 15 ta komponenta joylashtirilgan. Bular bajaradigan vazifalariga 
qarab ajratiladi. Asosan bu komponentalar ma`lumotlar bazasi ma`lumotlari bilan 
ishlash uchun mo`ljallangan. 
9.1 . rasm. Data Control komponentalar bo`limi 
Data Controls komponentalar bo`limida mavjud bo`lgan komponentalar haqida 
quyida keltirilgan. 
- 
DBGrid – bu ma`lumotlar bazasi ob`yektlarini intefeysda to`liqligicha aks 
ettira oladigan yagona komponenta hisoblanadi. BDGrid jadval ko`rinishi 
shakllantiriladi. U har bir yacheykada joylashgan ma`lumotlarni ”ADOQuery” 
komponentasining “SQL” xususyatiga yozilgan so`rov orqali oladi. 
- 
DBNavigator – bu komponenta orqali ma`lumotlar bazasi ob`yektlariga 
to`g`ridan–to`g`ri murojaat qilish mumkin. Komponenta ma`lumotlarni kiritish, 
o`zgartirish, o`chirish kabi amallarni bajarishga yordam beradi. 

---

- 
DBText – bu komponenta “Label” komponentasiga o`xshash, lekin 
buning text xossasi yo`q. U ma`lumotlarni ma`lumotlar bazasidan oladi. DBText 
komponentasining “DataSource” va “DataField” xususiyatlari bo`lib, unda 
yaratilgan datasource va belgilangan ob`yekt atributi ko`rsatiladi. 
- 
DBEdit – bu ma`lumotlar bazasidagi ob`yektning belgilangan taributi 
elementini aks ettiradi. 
- 
DBMemo - Memo matnlarni bir necha qator qilib chiqarish uchun 
ishlatiladi. Bu matn chiqarish maydoni dasturda natijalarni chiqarishda qo`l 
keladi. 
Natijani 
chiqarishda 
u 
dastur 
ichida 
quyidagicha 
ishlatiladi. 
Memo1.Lines.add('Echim='+S); Memo maydonini tozalash esa natijani 
chiqarishdan oldin modulda Memo1.Clear buyrug`ini berish bilan amalga 
oshiriladi. 
- 
DBListBox - komponenti ro`yxat va bir o`lchamli massiv 
ko`rinishdagi ma‟lumotlarni ekranga aks ettirishda ishlatiladi. Ma‟lumotlarni 
kiritishda esa Edit komponentasidan foydalaniladi. DBListBox komponentasi 
Standart komponentalar palitrasida joylashgan. 
- 
DBComboBox - komponenti ro`yxat va bir o`lchamli massiv 
ko`rinishdagi ma‟lumotlarni ekrandan kiritish uchun ishlatiladi. U DBListBox va 
DBEdit komponentalarining birgalikdagi ishini bir o`zi bajaradi. Tashqi 
ko`rinishdan bu komponent oddiy DBEdit kiritish qatorini eslatadi. Uning o`ng 
qismida pastga belgisi bo`lib, kiritilayotgan ma‟lumotlarni ko`rib borish mumkin. 

---

- 
DBCheckBox - bog`liq bo`lmagan tanlash tugmalarini yaratadi 
Bundan
tashqari
Data
Control
komponentalar
bo`limida
DBImage, 
DBRadioGroup, DBLookupListBox, DBLookupComboBox, DBRichEdit, 
DBCtrGrid va DBChart komponentalari ham mavjud. 
Quyida Data Control komponentalaridan bir nechta misollar keltiriladi. 
DBrid va DBNavigator komponentlalaridan yuqoridagi laboratoriya ishlarida 
misollar keltirilgan. DBText va DBEdit komponentalaridan foydalanish ko`rib 
chiqilgan. 
9.2. rasm. DBText komponentasining ishlatilishi 
9.2. rasmda keltirilgan DBText komponentasini ishlatish ko`rsatilgan 
bo`lib, uning xususiyatiga murojaatni amalga oshirish zarur. Bu komponentaning 
DataSource va DataField xususiyatlari asosiy hisoblanadi. Bu xususiyatlar 
yordamida ma`lumotlar bazasidan ma`lumotlarni o`qish imkoni mavjud bo`ladi. 
Buning uchun DataSource xususiyati datasource nomiga va DataField xususiyati 
esa ma`lumotlar bazasining ob`yekti atributi nomiga tenglashtiriladi. Bu ikki 
xususiyat DBText komponentasini Label komponentasidan farqlab turadi. Chunki 
bu xususiyatlar orqali ma`lumotlar bazasi bilan bog`lanish imkoniyati mavjud. 

---

9.3. rasm. DBText komponenttasini ma`lumotlar bazasi bilan bog`lash 
9.3. rasm. DBText komponenttasini ma`lumotlar bazasi bilan bog`lash 
9.3. rasmda DBText komponentasini ikkita xususiyati ajratib ko`rsatilgan. 
Ma`lumotlar bazasi bilan bog`lanishda bu xususiyatlar muhim.