2 3
!
XALQ QO‘SHIQLARI
SO ‘ZDA HIKMAT BOR
O‘zbekiston Respublikasining Birinchi Prezidenti Islom Kari-
movning «Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch» asarida san’at-
ning barcha turlari qatori milliy qo‘shiqchiligimiz tarixi, uning
bugungi kundagi rivojlanishi masalalariga
ham alohida diqqat
qaratilgan. Birinchi Prezident ta’kidlaganidek, «... kuy-qo‘shiqqa,
san’atga muhabbat, musiqa madaniyati xalqimizda bolalikdan
boshlab oila sharoitida shakllanadi.
Uyida dutor, doira yoki
boshqa cholg‘u asbobi bo‘lmagan, musiqaning hayotbaxsh ta’-
sirini o‘z hayotida sezmasdan yashaydigan odamni bizning
yurtimizda
topish qiyin desak, mubolag‘a bo‘lmaydi».
1
Bu jihatdan xalq qo‘shiqlarining o‘rni va ahamiyati beqiyos-
dir. Qo‘shiqlar xalq poetik ijodining eng qadimiy va ommaviy
shakllaridan biridir.
Siz har kuni radio, televizor orqali qo‘shiq-
lar tinglaysiz. Biroq ularni farqlay bilish kerak.
Qo‘shiqlar yaratilish manbayi, tinglovchilarning qaysi qatla-
miga bag‘ishlangani, mavzulariga ko‘ra har xil.
Tariximizda xalq qo‘shiqlarining ko‘plab turlari
mavjud bo‘lgan: ov qo‘shiqlari, mavsum qo‘shiqlari,
to‘y qo‘shiqlari («Yor-yor»), aza qo‘shiqlari (marsiya)
kabi. Bundan tashqari, bolalarga mo‘ljallangan alla,
ovunchoq qo‘shiqlar, o‘yin qo‘shiqlari («Boychechak»,
«Oq terakmi, ko‘k terak») ham keng tarqalgan.
1
Islom Karimov. Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch. – T.: «Ma’naviyat»,
2008. 141-b.
2 4
!
Siz bilan biz tanishmoqchi bo‘lgan
xalq qo‘shiqlari kundalik
hayotimizni bezovchi ko‘ngil mulki hisoblanadi. Xalqimiz o‘z
quvonchini, shodligini yoki g‘am-hasratini qo‘shiqlarda yorqin
aks ettirgan. Xalq og‘zaki bisotidan lirik qo‘shiqlar va termalar
yillar davomida sayqallanib bizgacha
yetib kelgan va hozir ham
sevilib ijro etilyapti.
Xalq qo‘shiqlarida milliy urf-odatlarimiz nafislik va nazokat
bilan aks ettiriladi. Kundalik hayotda onalarimiz allani kanda
qilmay kuylayotganlari yoki to‘ylarimizning «yor-yor»siz o‘t-
mayotgani buning isbotidir.
Qo‘shiq – jon ozig‘i. Uni tinglaganingizda
ruhingiz yengil
tortadi, jon orom oladi. Buning asosiy sababi mazkur qo‘shiqlar
xalqning jonli tilini o‘zida mujassam etgani, rang-barang xalqona
iboralar
bilan bezalib, ularning hikmat darajasiga ko‘tarilgani
bilan izohlanadi. Tabiat va uning farzandi bo‘lmish inson ruhi-
yatidagi mushtarak jihatlar, ona tabiatdagi har bir o‘zgarishning
odamlar kayfiyatiga ta’sir qilishi, kishilar o‘z
hayotini tevarak-
atrof hodisalari bilan chambarchas bog‘liq holda tasavvur qilishi
bu qo‘shiqlarda yaqqol aks etadi.
Dostları ilə paylaş: 
