6-Ma’ruza Мавзу: suyuq va sochiluvchan moddalar sathini o‘lchash

---

6-Ma’ruza 

Мавзу: 

SUYUQ VA SOCHILUVCHAN MODDALAR SATHINI O‘LCHASH. 

 

Reja: 

1. 

Vizual sath o‘lchagichlarning ishlash prinsipi. 

2. 

Qalqovichli sath o‘lchagichlarning ishlash prinsipi. 

3. 

Gidrostatik sath o‘lchagichlarning ishlash prinsipi. 

4. 

Elektrik sath o‘lchagichlarning ishlash prinsipi. 

5. 

Ultrtovushli sath o‘lchagichlarning ishlash prinsipi. 

6. 

Radioizotopli sath o‘lchagichlarning ishlash prinsipi.

 

 

ASOSIY  MA’LUMOTLAR.  Sath    deb  texnologik  apparatning  ishchi  muhit  –  suyuqlik  yoki 

sochiluvchan jismlar bilan to‘ldirilish balandligiga aytiladi. 

  Ishchi  muhit  sathi  texnologik  parametr  hisoblanib,  u  haqdagi  axborot  texnologik  apparatning 

ish rejimini nazorat qilish uchun, ayrim hollarda esa ishlab chiqarish jarayonini boshqarish uchun zarur 

hisoblanadi. Sath o‘lchash vositalari sath o‘lchagichlar deb ataladi. 

Suyuqlik va sochiluvchan moddalar sathini o‘lchash texnologik jarayonlarni avtomatlashtirishda 

muhim  ahamiyatga  ega.  Sathni  o‘lchash  moddaning  idishdagi  miqdorini  aniqlash  va  texnologik 

jarayonda ishtirok etayotgan ishlab chiqarish uskunasida sath holatini nazorat qilishdan iborat. 

Ishlash  xarakteri  jihatidan  sathni  o‘lchagichlar  uzluksiz  va  uzlukli  (releli)  bo‘ladi.  Releli  sath 

o‘lchagichlar  moddaning  sathi  ma’lum  balandlikka  yetganda  ishlay  boshlaydi,  ular  signalizatsiya 

maqsadida ishlatiladi va sath signalizatori deyiladi. 

Bu asboblar ishlash prinsipi va tuzilishi jihatidan bir biridan farq qiladi. Masalan, suyuqlik sathni 

o‘lchashga  mo‘ljallangan asboblarning ko‘pi sochiluvchan  moddalar sathini o‘lchash uchun  yaroqsiz, 

usti  ochiq  (atmosfera  bosimi)  idishlarda  ishlatiladigan  asboblar  esa  yuqori  bosimda  ishlaydigan 

idishlar uchun yaroqsizdir va hokazo. 

Sathni  nazorat  qilish  asboblari  shkalali  va  shkalasiz  bo‘ladi.  Shkalasiz  asboblar,  odatda, 

ikkilamchi asboblar bilan birga ishlaydi yoki sathning chegarasi haqida mustaqil signal beradi. 

6.1 – jadvalda o‘lchash diapazoniga ko‘ra sath o‘lchagichlar keltirilgan.  

 

6.1 – jadval