Rasmda bunday element prujinadir). Сuyuqlik sathini
00 holatidan
h ga orttirilsa, itaruvchi kuch
ortadi. Bu buykni х holatiga ko‘tarishga olib keladi, bu yerda uning ko‘tarilishi bilan cho‘kish
kamayadi, ya’ni х. Bu bilan kuch o‘zgaradi, shu kuch bilan ilgak buykka ta’sir qiladi. O‘zgarish
buykning cho‘kishi h-х ga ortishi natijasida itarish kuchining o‘zgarishiga teng:
х∙S=(h-х)ρ
c
∙g∙F-(h-х)ρ
г
∙g∙F (6.8)
bu yerda, S – ilgakning bikrligi; ρ
с
, ρ
г
- suyuqlik va gazning zichligi; F – qalqovich ko‘ndalang
kesimining yuzi.
Bunday qalqovichli sath o‘lchagich statik tavsifining ifodasini osonlik bilan topish mumkin:
F
g
C
h
x
g
s
)
(
1
(6.6)
Shunday qilib qalqovichli sath o‘lchagichning statik tavsifi chiziqlidir, bu yerda uning sezgirligi
F ni orttirish bilan yoki ilgakning bikrligi S ni kamaytirish bilan orttirilishi mumkin.
(6.6) ifodadan ko‘rinib turibdiki, konkret sath o‘lchagichdan foydalanganda qo‘shimcha
xatoliklar ushbu S, F, ρ
с
-ρ
г
kattaliklarning o‘zgarishi hisobiga paydo bo‘lishi mumkin. Shu
kattaliklarning o‘zgarishiga idishdagi harorat
va bosimning o‘zgarishi sabab bo‘ladi, bu
yerda, ρ
с
-ρ
г
ayirmaning o‘zgarishidan hosil
bo‘ladigan xatolik eng katta bo‘ladi.
6.5–rasmda
davriy
cho‘kadigan
qalqovichli sath o‘lchagichning
sxemasi
ko‘rsatilgan.
Bu
asbob
ko‘rsatishlarni
pnevmatik
usulda
masofaga
uzatadi.
Qalqovich 1 torsionli naycha 3 uchiga
o‘rnatilgan richag 2 ga osilgan. Qalqovich o‘z
og‘irligi bilan torsionli naycha va uning
ichidagi po‘lat sterjen 4 ni buradi, burilish
burchagi sath o‘zgarganda qalqovichning
o‘zgaradigan og‘irlik kuchiga mutanosib.
Qalqovich shunday og‘irlikka egaki, u
suyuqlikka batamom cho‘kkanda, qalqib
chiqmaydi. Sterjen 4 ning bo‘sh uchida
pnevmoqurilma 7 ning zaslonkasi (to‘siq) 5
mahkamlangan. Torsionli naychaning sterjeni burilganda to‘siq soplo 6 ga nisbatan shu burilish
burchagiga teng burchakka siljiydi. Pnevmoqurilma 7 to‘siqning burchakli siljishini ikkilamchi asbob
8 orqali o‘lchanadigan bosimning mutanosib o‘zgarishiga aylantiradi. Bosim o‘lchaydigan asbobning
shkalasi 8 sath birligida darajalangan.
Suyuqlik sathni masofadan o‘lchash uchun kuch kompensatsiyasi prinsipiga asoslangan,
o‘zgarmas tokning 0-5 va 0-20 мА уnifikatsiyalangan chiqish signaliga (УБ-Е rusumli) yoki 20...100
кПа havo bosimiga mo‘ljallangan (УБ-П rusumli) qalqovichli sath o‘lchagichlari qo‘llaniladi va
qalqovichli sath o‘lchagichlarining o‘lchov chegarasi ushbu qatordan tanlanadi: 0—0,25; 0,4; 0,6; 1,6;
2,5; 4,0; 6,0; 10,0; 16,0 va 20 м. Aniqlik sinfi 0,6; 1,0; 1,6 va 2,5 bo‘lishi mumkin. Hisob-kitob
amallari uchun sath o‘lchagichlar asosiy xatoliklari ±1,0 dan 10,0 mm gacha bo‘ladigan qilib
tayyorlanadi.
Agressiv suyuqliklar sathni o‘lchashda qalqovich korroziyaga bardosh materialdan tayyorlanadi.
Qalqovichli sath o‘lchagichlardan katta zichlikka ega bo‘lgan (azot, neon va b.) suyultirilgan gaz
sathini o‘lchashda ham, 32 MPa bosimda va 400 °S gacha bo‘lgan haroratda muhitni nazorat qilishda
ham foydalaniladi.
Qalqovichli sath o‘lchagichlar ma’lum afzalliklarga ega: qurilma sodda, o‘lchash chegarasi katta,
aniqligi yetarlicha katta, agressiv muhitlar sathini o‘lchash mumkin, o‘lchashning harorat chegarasi
keng. Ularni qo‘llanishni chegaralovchi kamchiliklari: idishda qalqovich borligi, металл кўп кетиши,
kinematik qismlari borligi sababli yetarlicha mustahkam emasligi, idishlarda bosim ostida sathni
o‘lchash qiyinchiliklari.
Dostları ilə paylaş: