63 yaşında, erkek, genel durumu iyi. Yıllık sağlık kontrolü için polikliniğe başvurdu. Ailesinde kolon kanseri yakınması yok. Alarm semptomları bildirmiyor

63 yaşında, erkek, genel durumu iyi. Yıllık sağlık kontrolü için polikliniğe başvurdu. Ailesinde kolon kanseri yakınması yok. Alarm semptomları bildirmiyor.

• 63 yaşında, erkek, genel durumu iyi. Yıllık sağlık kontrolü için polikliniğe başvurdu. Ailesinde kolon kanseri yakınması yok. Alarm semptomları bildirmiyor.

• Kolon kanseri için tarama önerelim mi?

46 yaşında, erkek, iki yıl önce çıkan kolon kanseri nedeniyle küratif sağ hemikolektomi oldu.

• 46 yaşında, erkek, iki yıl önce çıkan kolon kanseri nedeniyle küratif sağ hemikolektomi oldu.

• Bundan sonraki takibi ve aile bireyleri için öneriniz ne olur?

55 yaşında, erkek, hemoglobin 11 gr/dl. Periferik yayma demir eksikliği anemisi ile uyumlu. Başka hiçbir yakınması yok.

• 55 yaşında, erkek, hemoglobin 11 gr/dl. Periferik yayma demir eksikliği anemisi ile uyumlu. Başka hiçbir yakınması yok.

• Ne önerirsiniz?

Qadinlarda süd vəzindən sonra ikinci,kişilərdə isə ağciyər və prostat kanserindən sonra ücüncü sıradadadır.

• Qadinlarda süd vəzindən sonra ikinci,kişilərdə isə ağciyər və prostat kanserindən sonra ücüncü sıradadadır.

• Dünya sağlıq örgütü kayıtlarına görə hər il diaqnoz qoyulan yeni vaka sayısı 800.000 civarındadır.

• Amerika Birləşmiş Ştatlarında 2003 cü ildə 147.500 yeni kolorektal kanser vakası aşkarlanmış (105.500 kolon,42.000 rektal kanser) və kolorektal kanser səbəbi ilə 57.000 ölüm bildirilmişdir.Bu say bütün kanser ölümlerinin 10% təşkil edir.

1.diyet

• 1.diyet

• -doymamış heyvansal yağlar

• -yüksək saturasyalı bitkisəl yağlar

• -hisəverilmiş,qızarmış qidalar

• -lifli qidalar qoruyucu

• 2.bakteryalar da kolorektal kanser yaranmasında rol alır.(distal kolon üstünlüyünün bakteriya konsentrasyasının yüksəkliyinə bağlanmakdadır.

• 3.nəcisdə öd turşuları konsentrasiyasının artması ilə insidans artmakdadir

• -xolisistektami

• -peptik ulser cərrahiyəsi

• -ulserativ kolit

1.Familyal Kanser Sindromu (10-15%)

• 1.Familyal Kanser Sindromu (10-15%)

• - a.Familial adenomatozis polipozis (FAP)

• .Familyal polipozis

• .Gardner sindromu

• .Turcot sindromu

• b.Herediter nonpolipozis kolon kanseri(HNPCC)

• 3.Sporadik kanser(85%)

Otozomal dominant

• Otozomal dominant

• Diaqnoz 100 dən cox adenomatoz polip var isə və ya ailəsində FAP olan vakada adenomatoz polip yaranmış isə

• Neoplazilərin 1% ni təşkil edir.

• Görülmə yaşı 29 (39 da malginləşir)

• Müalicə edilməzsə mütlək malqinləşəcəkdir.

• Adenomatozis coli genində pozukluk

• 10-20% də spontan mutasiya anomaliyası var

1-Familyal Polipozis

• 1-Familyal Polipozis

• 2-Gardner Sindromu

• FAP sindromlarından birisidir.Epidermal inklüzyon kistlərini,sümük asteomlarını rast gəlinir.

• 3-Turcot Sindromu

• Beyin tumerləri ilə birlikdəlik (Adətən glioma və medulloblastoma kimi)

Kolorektal kanserlerin %2-3 ü

• Kolorektal kanserlerin %2-3 ü

• Otozomal dominant geçişli

• Tipik kanser başlama yaşı 40-50

• Birden çok generasyon etkilenir

• Kolorektal kanserlerin % 60-70 sağ kolon kanseridir

• Polipler saptanabilir

Otozomal dominant

• Otozomal dominant

• Erkən yaşda görünür

• Proksimal bağırsa tutulumu daha cox

• Multiple primer kolon tümeri

Əlavə olaraq endometrium,ovər adenokarsinomu və urinər trakt,incə bağırsaq,mədə kanserləri ilə birlikdədir

• Əlavə olaraq endometrium,ovər adenokarsinomu və urinər trakt,incə bağırsaq,mədə kanserləri ilə birlikdədir

• Ortalama başlanğıc yaş 44.6

• 72.3% sağ kolon,25% siqmid və rektum

• 18.1% sinxronizə kolon kanseri

• 10 il içərisində metaxron lezyon əmələ gəlmə riski 40%

LINCH-1

• LINCH-1

• Her il kolonoskopya

• Subtotal və ya total kolektami

• LINCH-2

• Her il pelvik müayinə

• Overian USG+endometrial aspirasyon biopsisi

• BSO+profilaktik histerektomi

Bu vakalarda genetik bir mutasiya tapılmamasına baxmayaraq 1. dərəcəli əqrabalarda görülmə sixlığı 3 ilə 9 qat arasında dəyişməkdədir.

• Bu vakalarda genetik bir mutasiya tapılmamasına baxmayaraq 1. dərəcəli əqrabalarda görülmə sixlığı 3 ilə 9 qat arasında dəyişməkdədir.

• Kolerektal karsinomlar adenom şəklində başlayıb genetik mutasiya ilə karsinomaya dönə bilir.

• Adenomun neoplazma dönüşməsində tümer supresor genlərində və onkogenlərdə irəli mutasiya mövcuddur.

1-Non-neoplastik poliplər

• 1-Non-neoplastik poliplər

• Hamartom (Peutz-Jeghers sindromu)

• Cowden sindrou

• Crochite-Canada sindromu

• 2-Neoplastik poliplər (adenomlar)

• Tubular adenom (65%-85%)

• Tubulovilloz adenom (10%-20%)

• Villoz adenom (5%-10%)

Hastalık önemli bir sağlık sorunu oluşturmalıdır

• Hastalık önemli bir sağlık sorunu oluşturmalıdır

• Hastalığın tanınabilir bir asemptomatik, nonmetastatik evresi olmalıdır

• Hastalık erken evrede saptandığında, ileri evrede saptanana göre çok daha iyi küratif bir tedavi imkanı olmalıdır

• Kabul edilebilir bir tarama testi olmalıdır

Başlıca kolon kanserini saptayan testler

• Başlıca kolon kanserini saptayan testler

• gGGK yıllık Evde, 2-3 dışkı örneğinden test yapılmalıdır

• Tuşe ile alınan örnek kullanılmamalıdır

• Pozitif sonuçta kolonoskopi yapılmalıdır

• İmmunkimyasal GGK yıllık Test negatifse yıllık tekrarlanmalıdır

• Kişi bir defalık testin etkisiz olduğunu bilmelidir

• sDNA ? Yeterli dışkı örneği

• Pahalı

• Pozitif sonuçta kolonoskopi

• Test negatifse ne zaman tekrarlanmalı?

Yıllık gaitada gizli kan taraması ile kolorektal kanserden ölüm % 33, 2 yılda bir taramada % 21 azalıyor.

• Yıllık gaitada gizli kan taraması ile kolorektal kanserden ölüm % 33, 2 yılda bir taramada % 21 azalıyor.

• Fleksible sigmoidoskopi

• Kolorektal kanserden ölümleri, ulaşılan bölge için % 60-80 azaltır, koruyuculuğu 5-9 yıl sürer.

• Kolonoskopi

• En etkili, 10 yıllık ara yeterli

• Kolorektal kanserden ölümleri % 76-90 azaltır

• ABD de 2003 yılında 14 milyon kolonoskopi yapıldığı tahmin ediliyor.

Yıllık test, kolorektal kanserden ölümleri azaltıyor

• Yıllık test, kolorektal kanserden ölümleri azaltıyor

• Test ucuz, kolay uygulanabilirdir

• Duyarlılığı yüksek değildir, eğer optimal koşullarda (NSAİİ almayacak, diyet yapacak, evde 3 ayrı dışkı örneğinden, iki ayrı test yapılacak) uygulanmaz ise duyarlılığı daha da azalır.

• Tek pozitif sonuçta dahi kolonoskopi yapılması gerekir

• Dışkıda gizli kan ile tarananlarda testin yıllık uygulanması gerekir.

İnvaziv kanseri olan kişilerin bile 1/3 ünde negatif sonuç verir.

• İnvaziv kanseri olan kişilerin bile 1/3 ünde negatif sonuç verir.

• İDT pozitif olanların 1/3 ünde kolonoskopi ile lezyon saptanırken İDT negatif olanların 1/5 inde kolonoskopide lezyon bulunur.

• İleri neoplazi için duyarlılığı % 27, invaziv kanser için % 65 bulunmuştur.

21 805 kişi

• 21 805 kişi

• 1 231 (% 5,6) kişide test pozitif
• 197 (%16) kişide anlamlı lezyon -52 kişide invaziv CA- var
• 20 574 (%94,4) kişide test negatif
• 530 (2,6) kişide anlamlı lezyon – 27 invaziv CA- var

Artmış risk:daha önceki kolonoskopide polip saptananlar

• Artmış risk:daha önceki kolonoskopide polip saptananlar

Artmış risk:Daha önce kolorektal kanser saptananlar

• Artmış risk:Daha önce kolorektal kanser saptananlar

Proksimal kolorektal kanser ilə ginikolojik kanserlərin bir arada görüldüyü duruma nə adi verilir?

• Proksimal kolorektal kanser ilə ginikolojik kanserlərin bir arada görüldüyü duruma nə adi verilir?

• Familiyal adenomatoz polipozis coli sindromu

• Linch -1

• Linnch-2

• Turkot sindromu

• Gardner sindromu.