7 – amaliy mashg‘ulot mavzu: alyumindan qurilgan havo liniyasidagi o’tkazgich kesimini hisoblash. Po’lat o’tkazgichdan qurilgan elektr tarmoqlarini hisoblash

7 – AMALIY MASHG‘ULOT
MAVZU: ALYUMINDAN QURILGAN HAVO LINIYASIDAGI O’TKAZGICH KESIMINI HISOBLASH.
PO’LAT O’TKAZGICHDAN QURILGAN ELEKTR TARMOQLARINI HISOBLASH.
Havo liniyalar osilgan simlarga o’zini og’girligidan kelib chiqqan yuklanishdan tashqari, yana qo’shimcha kuchlar ta’sir qiladi, havoni (shamolni) bosimidan, simlarni qoplagan muzlarni og’irligidan va boshqalarni ta’siridan.
Mexanik yuklamalarga bardosh bera olish uchun havo liniyalar deyarli mustaxkam bo’lishi kerak.
Simlarni ishonchli ishlash uchun, oporalar va boshqa konstruktiv elementlarini, mexanik mustaxkamligini tekshirish kerak yo ki mexanik echimi. Havo tarmoqlarini mexanik echimi «Materiallar qarshiligi» fanini ay rim xollaridan foy dalanish va PUE ni («1000 Voltgacha va undan yuqori elektr energiyani uzatish havo tarmoqlari» bo’limi) xamda kurilish normalari va koidalari (SNIP).
Mexanik xisoblash, elektrotexnika savollariga bog’liq bo’lmasa xam, har bir elektrik bilishi shart, chunki buni bilmasdan elektrotarmoqlarni to’g’ri loy ixalash mumkin emas.
Xozirgi vaqtda har bir klimatik zonalar va kuchlanishlar uchun tipovo oporalarni konstruktsiyalari ishlab chikilgan. SHuning uchun tipovoy konstruktsiyalarida bo’lmagan xolda xisoblanadi.


Simlardagi mexanik yuklamalarini aniqlash.
Havo tarmog’idagi simlarga vertikal kuchlar ta’sir qiladi (simni og’irligi, simni qoplagan muzlarni og’irligi) va garizontal yuklamalar (shamolni bosimi). Bu bosimlarni inobaatga olishda bir nechta taxmin qilinadi, simni uzunasi bo’y icha yuklamalarni statik yuklamalar dey iladi, uni qiy mati o’zgarmas dey iladi.
Mexanik yuklamalarni ta’sirida simlarni materiallarida cho’ziltiradigan mexanik kuchlar xosil bo’ladi.
Havoni xarorati kamay ishi bilan simlarni uzunligi kamayadi, ya’ni taranglanadi, bu xam simdagi kuchlanishni qiy matini oshiradi.
Simdagi yuklanishlarni aniqlashda va ulardagi mexanik kuchlanishlarini aniqlashda, tarmoqlar quriladigan joy lardagi klimatik sharoitlarini bilishimiz kerak (qoplanadigan muzni qalinligini, shamolni tezligini, maksimal, minimal va o’rtacha xaroratni qiy matini).
Eng yuqori normativ qiy matlar qoplangan muzni kalinligi va shamolni tezligidan kelib chiqadigan bosimini ( , bunda V-shamolni tezligi, m/sek) 10 y ilda bir qay tariladigan qiy mati asosida 110 kV va undan past havo liniyalar uchun va 35 kV va undan past xavo liniya 5 y ilda bir qay tariladigan qiy mati asosida aniqlanadi.
Lekin oxirgi vaqtlarda havo liniyalarni mexanik mustaxkamligini oshirish uchun ularni kuchlanishidan qatiy nazar, 10 y ilda bir qay tariladigan maksimal qiy matlari asosida xisoblanadi.
Havo liniyalar muz bilan qoplanadigan beshta ray onga bo’linadi. 10 – jadvalda keltirilgan.
Simlardagi mexanik yuklamalarni odatda kuchlar birligida, yuzasini birligi va uzunlik birligida kGs/(mm²*m) aniqlanadi.