8-ma’ruza korxonaning daromadi va foidasi

Mahsulot (xizmat) sotishdan olingan foyda
Mahsulotlarni (ishlarni, xizmatlarni) sotishdan olingan foyda bu Korxonaning ustavida ko‘zda tutilgan asosiy faoliyatning moliyaviy natijasidir.
Mahsulotlarni (tovarlarni, ishlarni, xizmatlarni) sotishdan olingan daromad, Ts mahsulotlarni sotishdan tushgan tushum bilan mahsulot tannarxiga kiritilgan mahsulotni sotish va sotish xarajatlari o‘rtasidagi farqni anglatadi.
T_s = D_s–X_i/ch,
bu yerda
D_s – mahsulot sotishdan tushgan daromad;
X_i/ch – sotilgan mahsulotning umumiy ishlab chiqarish xarajatlari
Energiya birlashmalari mahsulotlarini sotishdan tushgan daromad quyidagiformula bo‘yicha aniqlanadi
D_s =∑E_iNei + ∑Q_iNei + Bsh + B_,
bu yerda
E_i – i-iste῾molchiga yyetkazib beriladigan elektr energiyasiningmiqdori;
N_ei – i-iste῾molchi uchun elektr energiyasining o‘rtacha narxi;
Q_i – i-iste῾molchiga yyetkazib beriladigan issiqlik energiyasining miqdori;
N_ei– i-iste῾molchi issiqlik energiyasining o‘rtacha narxi;
Bsh – uchinchi shaxslarga ko‘rsatiladigan xizmatlar qiymati;
B – boshqa mahsulotlarni sotish (qo‘shimcha mahsulotlar va tegishli mahsulotlar).
Moliya-xo‘jalik faoliyatidan olingan foyda (zarar)
Moliya-xo‘jalik faoliyatidan olingan foyda (zarar) mahsulot (ish, xizmat) larni sotishdan olingan foyda (zarar), olingan foizlar, to‘lanadigan foizlar, boshqa tashkilotlarda qatnashishdan olingan daromadlar, boshqa operatsion daromadlar va xarajatlarni o‘z ichiga oladi.
Qarzga olinadigan foizlar tarkibiga davlat obligatsiyalari, omonatlar, banklar va boshqa kredit tashkilotlaridan banklar tomonidan tashkilotning hisob varaqlarida saqlanayotgan pul mablag῾laridan foydalanganlik uchun olinadigan so‘mmalar kiradi.
To‘lanadigan foizlarga energiya korxonasi tomonidan boshqa biznes ishtirokchilariga to‘lanadigan foizlar kiradi.
Boshqa tashkilotlarda qatnashishdan olingan daromadlar. Boshqa tashkilotlarning qimmatli qog῾ozlariga (aktsiyalar, obligatsiyalar) ega bo‘lish energiya ta῾minoti Korxonasiga aktsiyalar bo‘yicha dividendlar yoki obligatsiyalar bo‘yicha foizlar ko‘rinishida daromad keltiradi.
Operatsion daromad elektr energiyasi Korxonasi mulkini ko‘chirish bilan bog῾liq operatsiyalar bo‘yicha daromadlarni (QQS bundan tashqari) aks ettiradi.
Operatsion daromad o‘z ichiga quyidagilarni oladi:

• 
  endi biron bir sababga ko‘ra ishlab chiqarish jarayonida ishtirok etmaydigan qoldiq yoqilg῾ini sotishdan olingan daromad (masalan, elektr stantsiyasini ko‘mir yoqilg῾isidan tabiiy gazga o‘tkazish paytida);
  
• 
  balansdan chiqarilgan asosiy vositalarni sotishdan; mulkni ijaraga berishdan olinadigan daromad;
  
• 
  mulk va majburiyatlarni qayta baholash natijasida olingan daromadlar
  

Operatsion xarajatlari quyidagilarni o‘z ichiga oladi:

• 
  asosiy vositalarni va boshqa mol-mulkni sotish bilan bog῾liq xarajatlar, shu jumladan foydalanilmay qolgan asosiy vositalarni ularni hisobdan chiqarilgan asosiy vositalarni sotib olgan tashkilot hududiga tashish paytida ularni yuklash, tashish, tushirish xarajatlari;
  
• 
  bank tomonidan valyuta mablag῾lari tashkiloti nomidan bank sotgandan keyin tashkilot xarajatlari;
  
• 
  qimmatli qog῾ozlarga xizmat ko‘rsatish bilan bog῾liq xarajatlar (maslahat va vositachilik haqini to‘lash, depozitar xizmatlar va boshqalar);
  
• 
  texnik xizmat ko‘rsatish xarajatlari