8-Mavzu: Sof siljish. Buralish. Mustahkamlikka va bikrlikka hisoblash. Sof siljish. Siljishda deformatsiya

8-Mavzu: Sof siljish.Buralish. Mustahkamlikka va bikrlikka hisoblash.
Sof siljish. Siljishda deformatsiya
Brus ko‘ndalang kesimida hosil bo‘ladigan ichki kuch faktorlaridan faqat ko‘ngdalang kuch nolga teng bo‘lmasa bunday hodisaga siljish hodisasi deyiladi.Bunday yuklanish kam holat bo‘lib, u asosan eguvchi moment bilan birgalikda bo‘ladi. Lekin parchin mixlar, payvand birikmalarning ba‘zi yuklanishlarida siljish holati ro‘y beradi.
Bu yerda plastinaning hamma nuqtalarida hosil bo‘ladigan urinma kuchlanish teng bo‘ladi:
Bu yerda
plastina qalinligi.
Sof siljish uchun misol tariqasida quyidagi yupqa devorli silindrni ko‘rib o‘taylik.Silindrning sirtiga kvadratlar chizilgan bo‘lsin va uning uchlariga qarama- qarshi yo‘nalgan juft kuchlar qo‘yilgan bo‘lsin.Bunda silindr sof siljishga ishlaydi.Unga chizilgan kvadratlar romb shaklini oladi va silindrning yasovchisi ma‘lum bir burchakka og‘adi.
Agar silindrni yasovchisi bo‘ylab qirqib uni yoysak sof siljishga ishlaydigan plastinkani olamiz .
Sof siljishga ishlaydigan plastinkada tomonlari d ga qalinligi esa 1 ga teng bo‘lgan bir elementni ajratib olamiz
Bu yerda:
– kichik bo’lgani uchun
unda
Unda:
Bu yerda: G - siljishdagi materialning elastiklik moduli.
Cho‘zilish va siqilishdagi hamda siljishdagi elastiklik modullari orasida quyidagi bog’liqlik mavjud:
Siljishda patensial energiya
Sof siljishdagi potensial energiya quyidagifa teng:
Bu yerda:
Q – ko‘ngdalang kuch, F – ko‘ngdalang kesim yuzasi.
Bu yerdan deformatsiyaning potensial energiyasi teng bo‘ladi:
Unda ko‘ngdalang kesimi o‘zgarmas bo‘lgan brussning uzunligi bo‘ylab bir xil ko‘ngdalang kuch hosil bo‘lsa undagi potensial energiya teng bo‘ladi:
Siljishda mustahkamlik sharti
Siljishda mustahkamlik sharti quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi:
Demak siljishda hosil bo‘ladigan urinma kuchlanish ruxsat etilgan urinma kuchlanishga teng yoki undan kichik bo‘lishi kerak.
Bu yerda ko‘p hollarda: