85 maktabgacha yoshdagi bolalar mehnatining mazmuni

---

85 
MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALAR MEHNATINING MAZMUNI 
Oktyabrova Mahbuba Shokirjon qizi 
Surxondaryo v. Denov t. 10-DMTT tarbiyachisi 
Annotatsiya: Mehnat har bir yosh guruhidagi bolalarning oʼziga hos hususiyatlarini 
e`tiborga olib tashkil etiladi. Ushbu maqolada maktabgacha yoshdagi bolalarning mehnati 
haqida so`z yuritilgan. 
Kalit so`zlar: maktabgacha yosh, bolalar mehnati,tarbiyachi, mehnat tarbiyasi 
THE CONTENT OF THE WORK OF PRESCHOOL CHILDREN 
Abstract: Work is organized taking into account the specific characteristics of children of 
each age group. This article talks about the work of preschool children. 
Key words: preschool age, child labor, educator, labor education 
СОДЕРЖАНИЕ РАБОТЫ ДОШКОЛЬНИКОВ 
Аннотация: Работа организована с учетом индивидуальных особенностей детей 
каждой возрастной группы. В данной статье рассказывается о работе детей 
дошкольного возраста. 
Ключевые слова: дошкольный возраст, детский труд, воспитатель, трудовое 
воспитание. 
Insonning psixik rivojlanishi, uning shaxs sifatida shakllanishi oʼzini oʼzi 
anglashining yaʼni oʼzini jismoniy, maʼnaviy hamda ijtimoiy mavjudot sifatida anglashning 
qapop topishi bilan bog`liq. 
Oʼzini- oʼzi anglashning rivojlanishi har bir bolada oʼziga xos tarzda kechadi. Oʼzini-oʼzi 
anglashi bolaning oʼz hohishlari va umuman, faoliyati motivlarini anglashi bilan bogliq 
boʼladi. Oʼz faoliyatining motivlarini anglashi, bolaga oʼzini-oʼzi anglashning keyingi 
bosqichiga oʼtishga, yaʼni oʼz harakatlarini ajrata olishga yordam beradi. 
Har tomonlama yetuk, barkamol avlodni yetishtirishda mehnat tarbiyasining o‘rni 
beqiyosdir. Insonning kundalik turmush tarzi mehnat va faoliyat bilan bog`liqdir. Shu 
sababli, mehnat butun moddiy va ma'naviy boyliklarning ijtimoiy taraqqiyotining negizidir. 
Mehnat tarbiyasi shaxsni har tomonlama rivojlantirishning ajralmas qismidir. Shuningdek, 
bolaning har tomonlama shakllanish vositasi, uning shaxs sifatida ulg`ayish omili hamdir. 
Muntazam qilingan mehnat jarayonidagina bola o‘z aqlini, irodasini, hissiyotini, xarakterini 
rivojlantirishi mumkin.

---

86 
Mehnat har bir yosh guruhidagi bolalarning oʼziga xos hususiyatlarini e`tiborga olib tashkil 
etiladi, unga to`g`ri rahbarlik qilgandagina yetarli natijaga erishish mumkin. Maktabgacha 
tarbiya yoshidagi bolalar mehnatining oʼziga xos tomonlari ko`pgina olimlar tomonidan olib 
borilgan ilmiy ishlarda keng oʼrganilib chiqilgan.
Bolalar mehnatining muhim belgisi uning maʼlum maqsadga qaratilganligidir. Kichik 
bogcha yoshdagi bolalarning mehnati biror jarayonga oid harakat boʼlib, u faqat kattalarning 
rahbarligi natijasidagina amalga oshirilishi mumkin. 
Bola kubiklarni bir joydan ikkinchi joyga, mashinadan stolga, stoldan-mashinaga 
ko`chiradi. Tarbiyachi boshqa stol ustidagi kubiklarni ajratib, uni mashinada shkafga olib 
borish kerakligini aytadi. Bola kubiklarni mashinasida shkafga tashiy boshlaydi va tartibli 
qilib joylab qo`ya boshlaydi. «qatnov» bir necha marta takrorlanib barcha kubiklar joyiga 
yig`ishtirib qo`yiladi. Bolalar faoliyatida maqsad paydo boʼladi. Keyingi galda bolaning oʼzi 
oʼynayotgan oʼrtoqlariga oʼynab boʼlgandan keyin oʼyinchoqlarini mashinada joyiga olib 
borib qoʼyishni aytadi.
Katta guruh bolalarida mustaqil maqsad qoʼyish qobiliyati moddiy samara beradigan 
mehnat turlarida muvaffaqiyatli rivojlanadi: gulzorda, ekinzorda ishlash, oʼyinchoqlar 
yasash va boshqalar. 
Faoliyatni rejalashtirish mehnat tarbiyasining muhim tarkibiy qismi hisoblanadi. 
Bolalarni kuzatish ular faoliyatining tartibsiz rejasiz 
ekanligini ko`rsatadi. Bolalar bunday harakatlar 
orqali biror natijaga erishish uchun juda koʼp vaqt 
va kuch sarflaydilar, shu bilan bir vaqtda oʼz 
ishlaridan qoniqmaydilar. Tarbiyachi bolalarni oʼz 
faoliyatlarini 
tahliliy 
rejalashtirib 
olishlariga 
oʼrgatishi va ular faoliyatiga rahbarlik qilishi lozim.
Bog‘cha yoshidagi bolalarning ishiga baho berib borish ularda mehnatga nisbatan ijobiy 
munosabatni tarbiyalashda katta rol o‘ynaydi. Bolalar kuchlari yetadigan ishlarni 
bajarayotganlarida ko‘p xatolarga yo‘l qo‘yishlari turgan gap. Lekin bunda bolalarni 
mehnatga jalb qilmaslik kerak, bolalarning bajaradigan ishlarini kattalarning o‘zlari bir 
pasda qilib qo‘yishlari mumkin degan ma’no kelib chiqadi. Sharq xalqida bir maqol bor: 

---