9-mavzu: Harakatga doir masalalar. Harakatga doir masalalar

3. Masofa va tezlik bo'yicha vaqtni topish
Masala. Nodira 1 soatda 3 km yo'l yuradi. U shunday tezlik biIan yursa, 6 km masofani qancha vaqtda o'tadi?
Masalani yechish uchun «6 ning ichida 3 dan nechtasi bor?)) degan savolga javob berish kerak. Bu savolning javobi 6:3 = 2. Demak, masalaning javobi 6 km : 3 km/soat = 2 soat bo'ladi.
Berilgan masofani berilgan tezlik bilan o'tishga qancha vaqt sarflanganini bilish uchun shu masofani tezlikka bo'lish kerak. Umuman, S masofa, v tezlik bo’linsa, t vaqt ushbu t=S:v formulaga ko'ra hisoblanadi.
1. Toshkent va Jizzax shaharlari orasidagi masofa 330 km. Avtobus soatiga 55 km tezlik bilan yursa, bu masofani necha soatda o'tadi?
2. Kamolaning uyidan maktabgacha 1 km. Kamola 1 soatda 4 km yuradi? U uyidan maktabga qancha vaqtda boradi?
3. Toshkent va Nukus orasidagi masofa 1200 km bolsa, samolyot 600 km/soat tezlik bilan uchib, qancha vaqtda Nukusga yetib boradi?


b) Uchrashma harakatga doir masalalar
Uchrashma harakatga doir masalalar yechish исЬип аууаl og'zaki yechiladigan quyidagi tayyorlash masalalari qarab chiqiladi, bunda ko'rsatma-lilikdan foydalaniladi.
Boshlang'ich sinfarda asosan uchrashma harakatga doir shunday masalalar beriladiki, ularda jismlar bir vaqtda harakatlanadi уа bir vaqtda to'xtaydi. Ви masalalarda to'rtta о'zaro bog'liq miqdorlar ustida so'z boradi: bunda; v - harakat qilayotgan jismlarning tezliklari,t- harakat vaqti. Випdan ushbu guruhga to'rt xil masala kiradi, degan xulosa chiqadi. Ammo birinchi уа ikkinchi jismlarning tezliklarini topish bir xilda hаl qiishni talab qiladi, shu sababli masalalarning bи guruhga исh хil masalani kiritish qabul qilingan:
1. Berilgan jismlarning tezliklari уа harakat vaqtiga ko'ra masofani topishga doir masalalar.
2. Har qaysi jisrnning ma'lum tezligi уа masofaga ko'ra, vaqtni topishga doir masalalar.
3. Harakat qilayotgan jisrnlardan birining tezligi, berilgan masofa, harakat vaqti va jisrnlardan ikkinchisining tezligi, rnasofa, harakat vaqti va jismlardan ikkinchisining tezligini topishga doir masalalar.