9-mavzu. Tenglamalar tizimi koʻrinishidagi ekonometrik model

Ikkinchi tenglamada ikkita endogen oʻzgaruvchilar:y₁ i y₂ (H=2) mavjud. Bunda ekzogen oʻzgaruvchi x₁(D=1) qatnashmayapti. Kerakli identifikatsiya sharti bajarilgan D+1=H.
Kerakli shartga tekshirish uchun ikkinchi tenglamada mavjud boʻlmagan y₃va x₁oʻzgaruvchilar koeffitsientlaridan iborat boʻlgan matritsasini tuzamiz (4 -jadval).

4 -jadval

y₃ vax₁ oʻzgaruvchilar koeffitsientlaridan tuzilgan matritsa.

Tenglamalardan olingan oʻzgaruvchilarning koeffitsientlari	Oʻzgaruvchilar
	y3	x1
1	b13	a11
3	-1	a31

Tenglamaning chap tomonida joylashgan uchun uchinchi tenglamada y₃ oʻzgaruvchining koeffitsienti -1 teng.Haqiqatda, uchinchi tenglamani quyidagi koʻrinishda yozishimiz mumkin 0= b₃₁ y₁ + b₃₂ y₂ -1 y₃ +a₃₁ x₁ + a₃₂ x₂, bunda b₃₃ = –1 tenglama aniq shakllanmoqda.
Umumiy holda TMSH oʻzgaruvchilarning koeffitsientlar matritsasi koʻrinishida ifodalanishi mumkin. Bu holatda ikkinchi tenglama quyidagi vektor bilan belgilanishi mumkin (b₃₁ , b₃₂ ,-1, a₃₁ , a₃₂, 0 , 0) , hamda butun bir vaqtli tenglamalar tizimi (14) quyidagi matritsa bilan ifodalanadi:


(15)

2-jadvalda keltirilgan matritsaning determinanti nolga teng emas va darajasi 2ga teng. Demak, etarli sharti bajarilgan va ikkinchi tenglama identifikatsiyalanadigan.