A. F. Shaxidov, A. D. Qayumov, R. M. Xudayqulov
Katoklar bilan zichlashtirish
Yüklə 7,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 4.4-rasm. Yo‘l poyini zichlashda zamonaviy katok larning umumiy ko‘rinishi: a- pnevmog‘ildirakli katok ; b-qovurg‘ali
|
4.2 Katoklar bilan zichlashtirish
Grunt yuzasi pnevmog‘ildirakli katoklar (4.4,a-rasm) yordamida zichlanadi. a) b) v) 4.4-rasm. Yo‘l poyini zichlashda zamonaviy katok larning umumiy ko‘rinishi: a- pnevmog‘ildirakli katok ; b-qovurg‘ali katok ; v-tekis yuzali tebratuvchi katok. Yuk ortishi bilan deformatsiya ko‘plab hududni qamrab oladi, ammo taxminan yuk berilayotgan maydon diametriga teng bo‘lgan chuqurlikkacha yetganda zichlashishning ortishi to‘xtaydi. Bu hududda gruntning zichligi bir xil bo‘ladi va zichlashtirilgan gruntda yadro xosil bo‘ladi. Keyinchalik kontakt 62 bosimning o‘sishida bu yadro suriladi, unga yaqin joyda surilish xosil bo‘ladi, ya'ni gruntning buzilishi boshlanadi, bu gruntning chegaraviy mustahkamligini tavsiflaydi. Shuning uchun katok massasini shunday tanlash kerakki, unda kontakt bosim gruntning 0,8-0,9 mustahkamlik chegarasini tashkil qilsin. Gruntning zichligi, shuningdek, mustahkamlik chegarasi ortishi bilan kontakt bosimni oshirish kerak, buning natijasida juda yuqori zichlikka erishish mumkin. Qiymati ma'lum kichik kontakt bosimda talab qilingan zichlikka erishib bo‘lmaydi. Shuning uchun zichlashtirishni avval yengil, keyin og‘ir katoklar bilan olib borish taklif qilinadi. Shu shartga asosan, pnevmokatok bilan zichlashtirganda zichlashtirishning boshlang‘ich bosqichida shinadagi bosim 0,2-0,3 MPa bo‘lishi kerak. Oxirgi bosqichda bosim 0,6-0,8 MPa (qumlarni zichlashtirishdan tashqari) bo‘lishi kerak, qumli gruntlar uchun bosim hamma bosqichlarda 0,2-0,3 MPa bo‘lishi lozim. Zichlashtirilayotgan grunt qatlamining qalinligi kuchlanishning tarqalish qonuniyatiga asosan belgilanadi. Yuk ta’sirining chegaraviy chuqurligi amalda (3÷3,5) D atrofida bo‘ladi. Kuchlanish yo‘l poyining yuqorisida eng katta qiymatga ega, chuqurlik oshishi bilan tez kamayadi. Gruntning zichlashtiriladigan muqobil qatlami yuk ta'siri tarqaladigan chuqurlikdan kichik bo‘lishi kerak, aks holda kuchlanishning qiymati kam bo‘lgani uchun zichlashtirilayotgan qatlamning ostki qismida, grunt zichligining kerakli miqdoriga erishilmaydi. Gruntlarni zichlashtirish doimo qatlamlab olib boriladi. Shuning uchun har bir zichlashtirilmoqchi bo‘lgan qatlamning ostida avval zichlashtirilgan grunt, ya'ni kerakli darajada qattiq asos bo‘ladi. Agar bu asos yuk ta'sir qiluvchi chuqurlikdan past joylashgan bo‘lsa, unda u kuchlanishning gruntda tarqalishiga sezilarli ta'sir qiladi. Qattiq asos kuchlanishni chuqurlik bo‘yicha tenglashtiradi. Zichlashtirilgan asos yaqin joylashganda kuchlanish zichlashtiriladigan grunt qatlamining yuqori qismida maksimal qiymatga tenglashadi. 63 Shunday qilib, yuk ta'siri tarqaladigan zonadan tashqari, kuch tekis tarqaladigan boshqa zonani ajratish mumkin. Bu zona faol deb ataladi, uning chuqurligi - faol zonaning chuqurligi deyiladi. Faol hududning chuqurligi, asosan, shtamp diametri D ga, ya'ni zichlashtiradigan mashinaning ishchi organining grunt yuzasidagi ko‘ndalang o‘lchamiga bog‘liq bo‘ladi. Shtamp o‘lchamidan tashqari, faol zonaning chuqurligiga kontakt bosimining qiymati va kuchlanish holatining o‘zgarish tezligi ta'sir qiladi. Yaxshi sharoitda, ya'ni kontakt bosim mustahkamlik chegerasiga yaqin bo‘lganda yuk ta'sir qiladigan vaqtda, kuchlanish to‘lqini, bu chuqurlikka yetib qolmasdan, unda zichlashtirish jarayonini rivojlantirish uchun kerakli kuchlanish holatining yuqori darajasini xosil qilish kerak. Faol qatlam chuqurligi 2 D ga yaqin bo‘lganda eng yaxshi sharoit hisoblanadi. Nazariy tadqiqotlar va amaliy tajribalar yordamida zichlashtirilayotgan qatlam qalinligini faol zona chuqurligidan 1,5-2 marta kam olish kerakligi aniqlangan. Pnevmog‘ildirakli yengil katoklar (massasi 15 t) uchun zichlashtirilayotgan qatlam qalinligi taxminan 0,20-0,25 m; og‘ir katoklarda (massasi 25 t) 0,30-0,40 m qabul qilinadi. Qatlam qalinligi va o‘tishlar soni dastlabki zichlashtirish bilan aniqlanadi. Gruntning zichlashishi bir xil bo‘lishi uchun katokning hamma g‘ildiraklari shinasida bosim bir xil bo‘lishi kerak. Eng tekis zichlikni seksionnli g’ltaklar ta'minlaydi. Zichlashtirish chetdan o‘rtaga qarab ketma-ketlikda olib boriladi (4.5-rasm). Yüklə 7,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|