A. F. Shaxidov, A. D. Qayumov, R. M. Xudayqulov
-rasm. Buldozer bilan gruntni yotqizish
Yüklə 7,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
6.5-rasm. Buldozer bilan gruntni yotqizish Qatlamlab yotqizishning boshqa usulida, mashinist gruntni yotqiziladigan joyga olib kelib, buldozerni to‘xtatmasdan, tezlikda ag’dargichni balandlikka ko‘taradi va ag’dargichli 1,0 - 1,5 m ga ko‘tarilgan holatda oldinga yuradi, undan so‘ng mashinani to‘xtatib, ag’dargichni gruntga qo‘yadi, orqa uzatmani qo‘shadi va orqaga yurib, ag’dargichning orqa tomoni bilan keltirilgan gruntni tekislaydi (6.5, b- rasm). Bu usul “o‘ziga” deb ataladi. Gruntni kattaroq qalinlikda yotqizish uchun uni yoyishning boshqa usullari ishlatiladi. Avval keltirilgan grunt bir-biridan ma'lum masofada yotgan ayrim to‘plam holida qoldiriladi (6.5, v- rasm), keyin ag’dargichni kerakli balandlikka ko‘tarib, buldozer gruntni talab qilingan qalinlikda yoyadi. Gruntni ayrim to‘plam holida yoyishda ularning balandligi taxminan 0,6 – 0,7 m bo‘ladi, bunda orasidagi masofa shunday bo‘lishi kerakki, yon qiyalik asosi birbiriga tegib tursin. Tekislangandan so‘ng 0,25 - 0,3 mli qatlam xosil bo‘ladi. Gruntni «yarim siqiq» holida yoyishda (6.5, g- rasm) to‘plam balandligi 0,7 - 0,9 m bo‘lib, ularni tekislagandan so‘ng 0,6 - 0,8 mli qatlam hosil bo‘ladi. 96 Gruntni “siqiq” holatda yoyishda (6.5, d- rasm) to‘plamning balandligi 1,0 - 1,2 m ga yetadi, ularni tekislagandan so‘ng 0,6 - 0,8 m qatlam xosil bo‘ladi. Ag’dargich gruntdan bo‘shagandan so‘ng mashinist buldozerni dastlabki holatiga qaytaradi. Gruntni surish masofasining uzoqliligiga qarab mashina orqaga yurib (mashina orqaga aylanmaydi) yoki oldi bilan (mashina aylanadi) harakatlanib, dastlabki holatiga qaytadi. Agar grunt 50 m dan kam masofaga surilsa, buldozer bo‘sh yurishni orqaga yurib bajaradi. Uncha chuqur bo‘lmagan (taxminan 6 m gacha) o‘ymalarni kavlab olingan gruntdan ko‘tarmaga yondoshgan uncha katta bo‘lmagan yo‘l bo‘lagi quriladi. Bu holda gruntni surish masofasi 100 m dan oshmaydi, shuning uchun bunday ishlarga buldozer qo‘llanadi. O‘ymani o‘yish “yarusli-transheya” usuli bilan bajariladi. Gruntni 20 - 25 m dan ko‘p masofaga surishda oraliq uyumli chizmadan foydalaniladi. Ko‘tarmani qurish ko‘pincha “qatlamlab” usuli bilan amalga oshiriladi. Har bir qatlamda gruntni yoyish, ko‘tarmani eng uzoq qismida, chetidan o‘rtaga qarab boshlanadi. Ishni, asosan, qamrab olish masofasining ikkita ishchi qismda olib boriladi: bittasida grunt yotqiziladi, ikkinchisida zichlashtiriladi. Ko‘tarmaning asosini tayyorlash va o‘yma egallab turgan maydondan o‘simlik qatlamini olish asosiy ishlar boshlanishidan avval, yuzani tekislash va yon qiyalikni mustahkamlash tugallangandan so‘ng bajariladi. Har bir yarus va transheyani qazish ko‘tarmaga yaqin turgan o‘ymaning oxiridan boshlanadi va qurilayotgan ko‘tarma qatlamining eng uzoq tomoniga suriladi. Transheyalar orasidagi gruntni har bir yarus kavlangandan so‘ng, ko‘tarmaning uzoq tomonidan boshlab, buldozerni transheyaga burchak ostida harakatlantirib olinadi. U ko‘tarmada harakatlanganda grunt yo‘qotilishining oldini olish maqsadida ag’dargichida qanotcha yoki ag’dargichli “xokandoz” turidagi bor buldozerlardan foydalaniladi. Buldozerlarni juft ishlatish maqsadga muvofiqdir, bunda o‘ymadagi ikki qo‘shni transheyadagi gruntni qirqish uni 97 surish ikkita buldozer bilan bir vaqtda olib boriladi. Gruntni surib bo‘lgandan so‘ng ko‘tarmaning bosh bo‘lagiga buldozerlar shunday suriladiki, bunda ag’dargichlar orasidagi masofa 15 - 20 sm dan oshmasin. Shunday holatda keyinchalik ular bir xil tezlikda gruntni umumiy to‘plam holatida yotqiziladigan joyga suradilar. Yonida “otkrыlka”si bo‘lmagan ag’dargichli buldozer bilan gruntni 25 m dan ko‘p masofaga surishda grunt yo‘lda ko‘p yo‘qoladi. Bunday hollarda oraliq yig’ilgan to‘plam xosil qilib, gruntni ketma-ket surish taklif qilinadi, bunda buldozer keyingi surish uchun gruntni to‘liq oladi. Har bir to‘kilgan ko‘tarma qatlami avtogreyder bilan tekislanadi. Smena oxirida hamma ko‘ndalang kesim va qamrab olish masofasi bo‘yicha grunt qatlami to‘liq yoyilgan, tekislangan va zichlangan bo‘lishi kerak. Bu esa yomg‘ir yoqqanda suv oqimini ta'minlash uchun kerak. Yüklə 7,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|