A. G. Abdukadirov 2017 y

3.
NetWare tarmoq operatsion tizimi 
Fayl-serverdan foydalanuvchi lokal tarmoq ishlashini ta’minlash uchun hozir 
bir qator tarmoq operatsion tizimlar ishlab chiqilgan. SHulardan biri NetWare 
(Novell firmasi).
NetWareni amalga oshirishi tarmoq operatsion tizimining asosiy vazifalarini 
sanab o‘tamiz: 

birgalikda ishonchli saqlash va fayllarga kirishni ta’minlovchi fayl-server 
diskining taqsimlanishi. Kirish turli operatsion tizimi bilan ishchi 
stansiyalarda amalga oshirilishi mumkin; 

dastur serverida ish bilan ta’minlash. Bu tarmoq operatsion tizim ishini 
kengaytiradi va to‘ldiradi. Bu dasturlar NetWare modulllari deb yuritiladi. 
NLM moduli xam ishlab chiqaruvchi firmalar, xam chet el firmalari 
tomonidan ishlab chiqariladi. NIM ma’lumotlar bazasi ishini ta’minlash 
uchun xizmat qiladi (ma’lumotlar bazasi serverida tezlik bilan ma’lumotlar 
bazasini saqlash va qayta ishlash).
Novell firmasi tomonidan NetWare operatsion tizimi ishlab chiqilgan edi. U 
hozirda joriy etilgan Token Ring, Ethernet yoki ARCnet lokal hisoblash tarmog‘i 

---

jismoniy tuzilmasida foydalanishi mumkin. SHu bois NetWare tarmoq operatsion 
tizimi bilan qo‘llab-quvvatlanadigan shinali, aylana va yulduzsimon topologiyaga 
ega. 
Novell firmasining lokal hisoblash tarmog‘i shinali topologiyaga ega bo‘lib, 
uni amalga oshirish uchun Ethernet apparaturasi ishlatiladi. LXT uchun asosiy 
uzatish muxiti turi - koaksial kabel hisoblanadi. 
Ethernetda ikki turdagi - qalin va ingichka koaksial kabel ishlatiladi. Ular 
elektr parametrlariga ko‘ra o‘xshash, biroq bir-biridan diametri va yorug‘lik 
segmenti uzunligi bo‘yicha farqlanadi. 
«Toza» Ethernet qalin koaksial kabelidan foydalaniladi. Unga serverlar va 
ishchi stansiyalarni ulash uchun maxsus qurilma - transiverlar zarur bo‘ladi. Novell 
firmasi foydalanadigan lokal hisoblash tarmog‘ining asosiy turi ingichka kabelga 
asoslangan. Ingichka kabel qirqimi maxsus bo‘linma (T-konnektorlar) orqali lokal 
hisoblash tarmog‘i kompyuterlaridagi tarmoq platalarini birlashtiradi. 
LXT tarmoq segmentga ulangan ishchi stansiyalar va fayl-serverdan iborat. 
Tarmoq segmentining eng maksimal uzunligi 185 metr, ammo qaytaruvchi 
yordamida besh segmentgacha birlashtirish mumkin. Bitta segment tarkibiga 30 
tagacha ishchi stansiya kiradi.
Novell firmasining lokal hisoblash tarmog‘ini amalga oshirish uchun ikki 
turdagi - shinali va yulduzsimon topologiya bo‘lishi mumkin. Xorijda arzonligi 
tufayli burama (vitoy) juftlik qo‘llaniladi.