A. G. Abdukadirov 2017 y

1.2 Tarmoq operatsion tizimlari. (Unix, Linux, OS/2, Windows NT,
Windows 2003 Server) 
UNIX operatsion sistemasi haqida ma’lumot. UNIX operatsion sistemasining 
paydo bo‘lishiga sabab, bu Ken Tompsonning “Space Travel” kompyuter o‘yinini 
yaratilishi. U MAC ni ishlab chiqish uchun mo‘ljallangan, Honeywell 635 
kompyuterida 1969 yil amalga oshirgan. SHu vaqtning o‘zida Ken Tompson, 
Dennis Ritchi va boshqalar takomillashgan fayllar sistemasini taklif etishdi, bunga 
o‘xshashi General electric 645 kompyuterida qo‘llanilayotgan edi. Biroq GE-645 
kompyuterlari etarli darajada effektivlikka ega emas edi, Space Travelni qondira 
olmas edi. Tompson dasturni o‘rnini bosuvchi, o‘sha vaqtda ishlab chiqarilgan 18-
razryadli PDP-7 kompyuterini topdi. Bu kompyuter 4-kiloso‘zli tezkor xotirali va 
sifatli grafikli displeydan iborat edi. 
PDP-7 ga o‘yin o‘tkazilgan so‘ng, Tompson shu kompyuterga oldin 
ishlab chiqqan fayllar sistemasini qo‘llashga ahd qildi. Bu ishlarni amalga oshirish 
uchun qo‘shimcha talab BELL LABS kompaniyasining arzon va qulay sistemalarga 

---

muhtojligi. YAqin orada bu fayllar sistemasi PDP-7 da ishlay boshladi, shuningdek, 
bu sistema inodes degan tushunchani, xotira va prosessorlarni sistema osti 
boshqarilishini, oddiy komanda interpretatiori va bir necha utilitalarni qo‘llaydi. 
Bularning hammasi UNIX operatsion sistemasi edi.
Bu nomni Brayan Kernigan o‘ylab topgan. U ikki foydalanuvchili 
sistemani UNICS deb kompaniyani taklif etdi. (Uniplexed Information and 
Compyuteng System). Keyinchalik UNICS - UNIX ga aylantirildi. 
UNIX operatsion sistemasining birinchi foydalanuvchilari bo‘lib Bell Labs 
patentlangan bo‘limi ishchilari edi. Biroq PDP-7 bilan boliq bir muammolar turar 
edi. Birinchidan bu mashina kompyuterlar guruhiga kirmas edi. Ikkinchidan bu 
kompyuterning imkoniyatlari talab darajada emas edi. SHuning uchun ham 1971 
yilda Digital equipment PDP-11/20 firmasining 16 razryadli kompyuterlari xarid 
qilindi va unga UNIX ko‘chirildi. SHu vaqtgacha assembler tilida yaratilgan sistema 
varianti bor edi,shuning uchun ham sistemani ko‘chirish oson emas edi: PDP-11 da 
sistema ko‘proq foydalanuvchilarni qondira olar edi. Undan tashqari, matnli 
hujjatlarni formatlovchi roff utilitasini qo‘lladi. U ham assembler tilida yozilgan edi.
1971 yil noyabr oyida operatsion sistema UNIX hujjatlari bo‘yicha birinchi 
nashr chiqarildi. Bu “Birinchi nashr” ga asosan hujjatlarga mos bo‘lgan tizimning 
varianti ham shunday nomlandi. Keyinchalik bu anpanagta aylandi: operatsion 
sistema UNIX ning yangi nashri chiqishda eplon qilinardi. 
Ikkinchi nashr 1972 yil chiqdi. Uning asosiy xususiyati shundaki, sistema “B” 
(Bi) tilida qayta yozilgan edi. Til hamda dasturlashning qayta ishlovchi tizimi Ken